Inter'naci'a sen'de'pend'a magazin'o. 2016. №3 (257)

Kolofon'o

Aper'as ĉiu'monat'e, krom aŭgust'o

Fond'it'a en 1909 de Aleksandr Saĥarov

Re'fond'it'a en 1991

El'don'as kaj administr'as Halina Gorecka

Redakt'as Aleksander Korĵenkov

Konstant'a'j kun'labor'ant'o'j

Peter Baláž
István Ertl
Dafydd ab Iago
Povilas Jegorovas
Wolfgang Kirschstein
Aleksej Korĵenkov
Al'e'n Kris
Floréal Martorell
Valentin Melnikov
Paŭlo Moĵajevo
Sergio Pokrovskij
Alexander Shlafer
Andrzej Sochacki
Marian Zdankowski

Adres'o Ru-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando – Россия
Elektron'ik'a poŝt'osezon'o'j@kan'et.ru
Ret'ej'o'j http://esperant'o-ond'o.ru, http://sezon'o'j.ru/

Abon'tarif'o por 2016

Inter'naci'a tarif'o: 42 eŭr'o'j
Orient'eŭrop'a tarif'o: 24 eŭr'o'j
Ruslanda tarif'o: 950 rubl'o'j
Pollanda tarif'o: 72 zlot'o'j
Aer'poŝt'a al'don'o: 5 eŭr'o'j
Elektron'ik'a abon'o (pdf): 15 eŭr'o'j por ĉiu'j land'o'j

Per'ant'o'j vid'u la list'o'n sur la 27a paĝ'o de la februar'a kajer'o

Kont'o ĉe UEA avko-u

Recenz'o'j Bon'vol'u send'i du ekzempler'o'j'n de la recenz'ot'a libr'o, disk'o k. a. al la redakci'a adres'o.

El'don'kvant'o 450 ekzempler'o'j

Anonc'tarif'o

Plen'a paĝ'o: 100 eŭr'o'j (8000 rubl'o'j)
Du'on'a paĝ'o: 60 eŭr'o'j (4800 rubl'o'j)
Kvar'on'a paĝ'o: 35 eŭr'o'j (2800 rubl'o'j)
Ok'on'a paĝ'o: 20 eŭr'o'j (1600 rubl'o'j) Mal'pli'grand'a'j: 0,50 eŭr'o'j aŭ 40 rubl'o'j por 1 cm²

Kovr'il'paĝ'a anonc'o kost'as du'obl'e. Tri'on'a rabat'o pro ripet'o.

Donac'o'j La donac'o'j est'as dank'e akcept'at'a'j ĉe la redakci'a adres'o (ruslandaj rubl'o'j) aŭ ĉe ni'a kont'o “avko-u” ĉe UEA.

Re'pres'o'j Oni pov'as re'pres'i tekst'o'j'n kaj bild'o'j'n nur kun permes'o de la redakci'o aŭ de la aŭtor'o kaj kun indik'o de la font'o.

“La Ond'o de Esperant'o” (Волна эсперанто). 2016, №3 (257).

Ежемесячный журнал на языке эсперанто.

Журнал зарегистрирован Министерством Российской Федерации по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций. Свидетельство о регистрации ПИ №77-9723.

Учредитель и издатель: Горецкая Г. Р. Редактор: Корженков А. В.

Подписано в печать: 21 февраля 2016 г.

Цена свободная. Тираж: 450 экз.

Отпечатано в Литве. Pres'it'a en Litovio.

Mart'o 2016: Jubile'o'j, dat're'ven'o'j kaj fest'o'j

1. Antaŭ 50 jar'o'j (1966) la sovet'uni'a inter'planed'a sen'pilot'a spac'ŝip'o “Venus'o 3” ating'is la surfac'o'n de Venus'o kaj iĝ'is la unu'a ter'a spac'ŝip'o, ating'int'a ali'a'n planed'o'n.

Antaŭ 25 jar'o'j mort'is Edwin Herbert Land (1909-91), uson'a scienc'ist'o kaj invent'ist'o, aŭtor'o de 535 invent'o'j, fond'int'o de la korporaci'o “Polaroid”.

3. Antaŭ 125 jar'o'j nask'iĝ'is Dimitrios Papandreou (1891-1949), ĉef'episkop'o Damaskinos de la Helen'a ortodoks'a eklezi'o (1941-49), provizor'a reg'ant'o de Greki'o ek'de ties liber'ig'o (1944) ĝis la re'ven'o de reĝ'o Georg'o II (1946), unu el la “Just'ul'o'j inter la Popol'o'j”.

4. Antaŭ 225 jar'o'j (1791) Vermont'o iĝ'is la 14a ŝtat'o de Uson'o.

Antaŭ 75 jar'o'j mort'is Ludwig Quidde (1858-1941), german'a pacifist'o, laŭreat'o (kun Ferdinand Buisson) de la Nobel'a Pac'premi'o (1927).

5. Antaŭ 50 jar'o'j mort'is rus'a poet'in'o Anna Aĥmatova (1889-1966).

7. Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Andre'j Mir'o'nov (aŭtent'e: Menaker, 1941-87), popular'a sovetia aktor'o.

8. Inter'naci'a Tag'o de Vir'in'o'j.

Antaŭ 75 jar'o'j mort'is uson'a verk'ist'o Sherwood Anderson (1876-1941).

Antaŭ 50 jar'o'j (1966) bomb'o de Irlanda Revoluci'a Arme'o detru'is la Nelsonan Pilier'o'n en Dublino.

9. Antaŭ 50 jar'o'j (1966) Franci'o for'las'is la arme'a'j'n struktur'o'j'n de NATO.

Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Ernest'o Artur'o Miranda (1941-76), uson'a krim'ul'o, en kies proces'o aper'is “regul'o de Miranda”, laŭ kiu ĉe arest'o polic'ist'o dev'as klar'ig'i al la arest'it'o ties rajt'o'j'n.

13. Antaŭ 275 jar'o'j nask'iĝ'is Jozefo II (1741-90), imperi'estr'o de Sankt'a Romia Imperi'o (1765-90).

15. Antaŭ 425 jar'o'j nask'iĝ'is Alexandre de Rhodes (1591-1660), franc'a jezuit'a misi'ist'o kaj lingv'ist'o, fond'int'o de la latin'id'a vjetnam'a skrib'o.

Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Mike Love (1941-), uson'a muzik'ist'o, vokal'ist'o kaj aŭtor'o de kant'o'tekst'o'j de la grup'o The Beach Boys.

16. Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Bernardo Bertolucci (1941-), ital'a reĝisor'o, i. a. de la skandal'a film'o La last'a tang'o en Parizo.

Antaŭ 100 jar'o'j nask'iĝ'is Tsutomu Yamaguchi, japan'a inĝenier'o, la sol'a oficial'e agnosk'it'a du'obl'a “hibakuŝo” (post'viv'int'a viktim'o de la uson'a'j A-bomb'o'j en Hiroŝim'o kaj Nagasak'o).

17. Antaŭ 25 jar'o'j (1991) en Sovet'uni'o okaz'is refer'end'o, en kiu 76,4% de la voĉ'don'int'o'j don'is si'a'j'n voĉ'o'j'n por konserv'o de USSR kiel federaci'o de egal'rajt'a'j suveren'a'j respublik'o'j.

18. Antaŭ 775 jar'o'j (1241) en batal'o ĉe Chmielnik mongol'a'j trup'o'j venk'is la pol'a'n arme'o'n.

Antaŭ 125 jar'o'j (1891) ek'funkci'is la telefon'a lini'o Parizo-Londono.

Antaŭ 100 jar'o'j mort'is Vasilij Surikov (1848-1916), rus'a pentr'ist'o, aŭtor'o de histori-tem'a'j pentr'aĵ'o'j.

20. Ekvinoks'o.

Antaŭ 100 jar'o'j (1916) Albert Einstein publik'ig'is si'a'n ĝeneral'a'n teori'o'n de relativ'ec'o.

Antaŭ 50 jar'o'j nask'iĝ'is Alk'a Yagnik (1966-), popular'a hind'a film'kant'ist'in'o, kant'int'a pli ol 2 mil kanzon'o'j'n en pli ol 1000 hind'a'j film'o'j.

22. Inter'naci'a tag'o de la Balt'a Mar'o.

Antaŭ 100 jar'o'j mort'is Yuán Shìkai (1859-1916), prezid'ant'o (1912-16) k la last'a imperi'estr'o (dum 83 tag'o'j en 1916) de Ĉini'o.

24. Antaŭ 125 jar'o'j nask'iĝ'is Louis “Ludovik'o” Glodeau (1891-1952), franc'a esperant'ist'o, kun'fond'int'o kaj aktiv'ul'o de Sat.

26. Antaŭ 500 jar'o'j nask'iĝ'is Conrad Geßner (1516-65), svis'a natur'scienc'ist'o, aŭtor'o de la kvin'volum'a Histori'o de animal'o'j.

27. Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Iv'a'n Gašparovič (1941-), prezid'ant'o de Slovaki'o (2004-14).

28. Antaŭ 450 jar'o'j (1566) Je'a'n Parisot de Valette, grand'majstr'o de la Malta Orden'o, fond'is la urb'o'n La-Valet'o.

Antaŭ 75 jar'o'j suicid'is Virginia Woolf (Stephen, 1882-1941), angl'a verk'ist'in'o kaj femin'ist'in'o.

Antaŭ 775 jar'o'j (1241) mongol'o'j konker'is Krakovon.

29. Antaŭ 75 jar'o'j nask'iĝ'is Renat'o Corsetti (1941-), ital'a esperant'ist'o, prezid'ant'o de UEA (2001-07).

31. Antaŭ 50 jar'o'j (1966) en Sovet'uni'o est'is lanĉ'it'a “Lun'a 10”, kiu iĝ'is la unu'a satelit'o de Lun'o.

Tem'o

Jegorov

Birštonas atend'as vi'n

Intervju'o kun Povilas Jegorovas

Post kvar monat'o'j, la 2an de juli'o 2016 en la Litovia urb'o Birštonas komenc'iĝ'os la 52aj Baltiaj Esperant'o-Tag'o'j, pri kiu'j ni hodiaŭ far'as kelk'a'j'n demand'o'j'n al Povilas Jegorovas, la ĉef'organiz'ant'o de Bet-52 kaj prezid'ant'o de Litova Esperant'o-Asoci'o.

Kial la 52a Bet okaz'os de'nov'e en Birštonas, kie antaŭ 12 jar'o'j okaz'is Bet-40?

Bet-40 en Birštonas en 2004 est'is tre sukces'a, inter'ali'e, ankaŭ pro la al'log'a lok'o. Antaŭ du jar'o'j en juni'o 2014 pro san'problem'o'j mi dum unu monat'o kurac'is mi'n en la sanatori'o “Versmė” de Birštonas. Ĉar mi hav'is sufiĉ'e mult'e da temp'o, mi mult'e promen'is tra la urb'o kaj ĉirkaŭ'aĵ'o'j kaj mal'kovr'is, ke la urb'o dum tiu'j 12 jar'o'j mult'e ŝanĝ'iĝ'is, pli'bel'iĝ'is, sed sam'temp'e konserv'is si'a'n trankvil'a'n etos'o'n. Ver'dir'e, mi est'is rav'it'a pro la etos'o kaj la urb'a bel'ec'o. Do, al mi'a kap'o tuj ven'is pens'o ankoraŭ'foj'e aranĝ'i Bet'o'n en ĉi tiu urb'o.

Uz'ant'e la okaz'o'n, mi esplor'is la kondiĉ'o'j'n, loĝ'ebl'ec'o'j'n kaj jam tie mi decid'iĝ'is organiz'i Bet-52 en Birštonas. Krom'e, ankoraŭ ek'de 2004 rest'is mult'a'j kontakt'o'j en tiu urb'o, urb'a municip'o, sanatori'o'j k. s. Do, ne est'is hezit'o pri elekt'o de la lok'o por Bet-52.

Kiom da person'o'j al'iĝ'is, kaj el kiu'j land'o'j?

Ĝis la 2a de mart'o 2016 al'iĝ'is 220 esperant'ist'o'j el 23 land'o'j. Natur'e, plej mult'a'j al'iĝ'int'o'j (117) est'as el Litovio. Sekv'as Pollando kun 24 al'iĝ'int'o'j. La ceter'a'j land'o'j est'as: Ruslando (14), Latvi'o (12), Germanio (7), Estoni'o (5), Belarusi'o, Ukrainio, Franci'o (4), Svedi'o (3), Finnlando, Italio, Nederlando, Briti'o, Serbi'o, Alĝerio, Svis'land'o (2), Belgi'o, Hispanio, Hungari'o, Sud'afrik'o, Slovaki'o, Skot'land'o (1). Ni esper'as ating'i 300 person'o'j'n el 30 land'o'j.

Ĉu tiu proporci'o inter litovi'an'o'j kaj ali'land'an'o'j est'as kutim'a en Bet?

Proksim'um'e jes. Dum la Sovetia period'o est'is pli mult'a'j el Ruslando, Ukrainio kaj ali'a'j eks'soveti'a'j land'o'j. Nun tiu kvant'o mal'alt'iĝ'is, tamen kompens'e est'as reprezent'it'a'j mult'a'j Eŭrop'a'j land'o'j.

Ĉu kaj kiu'n help'o'n la organiz'ant'o'j ricev'as de lok'a'j kaj centr'a'j instanc'o'j?

De la urb'o ni hav'as ĉia'spec'a'n help'o'n, kaj la vic'urb'estr'o est'as vic'prezid'ant'o de la organiz'a komitat'o de Bet-52. La urb'o el'don'os broŝur'o'n pri Birštonas en Esperant'o por la part'o'pren'ant'o'j de Bet-52, sen'pag'e dispon'ig'os bezon'at'a'j'n salon'o'j'n kaj ali'a'j'n ej'o'j'n, la plej bon'a'j urb'a'j ensembl'o'j koncert'os por Bet-52, la urb'estr'o aranĝ'os akcept'o'n por part'o de la part'o'pren'ant'o'j de Bet-52, la urb'o help'os en inform'ad'o pri la aranĝ'o al la ekster'a publik'o k. s.

Ankaŭ de la respublik'a'j instanc'o'j ni hav'os help'o'n. La alt'a protekt'ant'o de Bet-52 est'as la ĉef'ministr'o de Litovio. Sed est'as ne nur honor'o. Est'as atend'at'a ankaŭ financ'a help'o.

Krom'e, ankaŭ flank'e de UEA (centr'a instanc'o de la Esperant'o-mov'ad'o) Bet-52 est'as alt'e aprez'at'a – UEA don'is si'a'n aŭspici'o'n al ĝi.

La program'o, anonc'it'a en la unu'a inform'il'o, est'as sufiĉ'e tradici'a. Ĉu okaz'os iu'j program'er'o'j nov'a'j aŭ ne'kutim'a'j?

bet

La program'o de Bet-52 est'as strikt'e struktur'it'a, do, esenc'e nov'a'j program'er'o'j ne okaz'os. Ebl'as nur dir'i, ke la program'o'j eduk'a, instru'a, kultur'a kaj ekskurs'a est'os alt'nivel'a'j. Tio precip'e koncern'as la preleg'a'n part'o'n.

Ni hav'os tri preleg'seri'o'j'n: prof. Aloyzas Gudavičius (Litovio) preleg'os pri la litovaj lingv'o, literatur'o kaj kultur'o; Tomasz Chmielik (Pollando) far'os mal'long'a'n kurs'o'n pri Esperant'a literatur'o; prof. Walter Żelazny (Pollando) pri judaism'o. Krom'e, preleg'os prof. Aleksandr Melnikov (Ruslando), prof. Ilona Koutny (Pollando), prof. Zbigniew Galor (Pollando), Osmo Buller (Nederlando/Finnlando), Janusz Pokrzywnicki kaj Maria Pokrzywnicka (Pollando), Krzysztof Śliwiński (Pollando), Marian Dobrzyński (Pollando), Aleksander Korĵenkov (Ruslando), Ed Robertson (Skot'land'o), Giorgio Silfer (Svis'land'o), Wolfgang Loose (Germanio). Ni hav'as mult'e pli da propon'it'a'j preleg'o'j, ol la temp'o permes'os real'ig'i. Do, ni est'as dev'ig'it'a'j akcept'i ne ĉiu'j'n si'n'propon'o'j'n.

Iom nov'a program'er'o est'os tre alt'nivel'a kviz'o, kiu'n prepar'os kaj gvid'os Marian Zdankowski (Pollando).

La definitiv'a program'o de Bet-52 est'os kompil'at'a april'e. Est'as antaŭ'vid'at'a ankaŭ rom'katolik'a mes'o en Esperant'o, ĝi'n gvid'os pastr'o Valerijus Rudzinskas (Litovio). Ĉiu'tag'e est'os el'don'at'a ampleks'a gazet'o de Bet-52. Mult'o pri la program'o konstant'e aper'as en la nov'aĵ'ret'ej'o “La Balt'a Ond'o” kaj absolut'e ĉio en la ret'ej'o de Bet-52. Do, bon'vol'u sekv'i ili'n.

Esperant'ist'o'j, precip'e el ne'grand'a'j urb'o'j, hav'as mal'mult'e da lingv'o'praktik'o kaj nur mal'facil'e kapabl'as bon'e kompren'i la preleg'o'j'n en la Somer'a Universitat'o. Kiu'n lingv'o'instru'a'n program'o'n oni prepar'as por tia'j person'o'j?

Ankaŭ la instru'a program'o est'os tre abund'a. Tio'n garanti'as la fam'a'j Esperant'o-instru'ist'o'j, kiu'j part'o'pren'os. Okaz'os perfekt'ig'a'j kaj parol'ig'a'j kurs'o'j, kaj por komenc'ant'o'j de Esperant'o kaj por progres'int'o'j. Instru'os Stan'o Marček (Slovaki'o), Svetlana Smetanina (Ruslando), Nina Pietuchowska (Pollando), Aida Čižikaitė (Litovio), Stanisław Mandrak (Pollando), Mihaelo Lineckij (Ukrainio), Abduraĥman Junusov (Ruslando), Ir'in'a Gonĉarova (Ruslando) – ĉiu'j sub la gvid'o de Gražina Opulskienė (Litovio).

Vi rakont'is pri la kler'ig'a kaj instru'a program'o'j, kaj en la februar'a Ond'o aper'is artikol'o pri la ekskurs'a program'o. Rest'as al mi nur demand'i: kiu kultur'a program'o atend'as la part'o'pren'ant'o'j'n?

Ankaŭ la kultur'a program'o est'os riĉ'a kaj ampleks'a. Ĉiu'vesper'e oni pov'os ĝu'i alt'nivel'a'j'n koncert'o'j'n. La unu'a'n vesper'o'n antaŭ la part'o'pren'ant'o'j de Bet-52 koncert'os ensembl'o'j de Birštonas. Sed ankaŭ la Esperant'a part'o de la art'a program'o est'os grand'a kaj interes'a: Por la BETanoj kant'os JoMo el Franci'o, du'op'o Ĵomart kaj Nataŝa el Svedi'o, grup'o Asorti el la litovia urb'o Visaginas, Mikael'o Bronŝtejn el Ruslando, Paŭlo Moĵajevo el Krimeo. Małgorzata Komarnicka el Pollando prezent'os la fam'iĝ'int'a'n dram'o'n Ursul'a. Saša Pilipovič el Serbi'o kaj Georg'o Handzlik el Pollando ankaŭ lud'os spektakl'o'n pri esperant'ist'o'j. Kaj tio ne est'as ĉio. Ĝu'ant'o'j de la Esperant'a kultur'o ver'e hav'os kio'n elekt'i.

Kio pri la prez'o'j de la loĝ'ad'o kaj manĝ'ad'o, kaj, ĝeneral'e pri prez'o'j sur'lok'e?

La Bet-an'o'j loĝ'os en tri bon'e ekip'it'a'j gast'ej'o'j, en la sanatori'o “Versmė”; kaj dezir'ant'o'j pov'as loĝ'i ankaŭ en bon'kvalit'a'j hotel'o'j. La plej mal'mult'e'kost'a est'as la gast'ej'o de la sport'a universitat'o – nur kvin eŭr'o'j nokt'e. La ali'a'j gast'ej'o'j kaj sanatori'o kost'as ĉ. 15 eŭr'o'j'n nokt'e. Tio ne inkluziv'as maten'manĝ'o'n. Hotel'o'j est'as divers'kategori'a'j kaj divers'prez'a'j. La organiz'it'a tri'foj'a bon'kvalit'a manĝ'ad'o tag'e kost'os 14 eŭr'o'j'n. Sed tio ne est'as nepr'a. Ebl'as manĝ'i ankaŭ mem'star'e en urb'a'j kaf'ej'o'j.

La prez'o'j en Litovio est'as moder'a'j. Ebl'as firm'e dir'i, ke ili est'as pli mal'alt'a'j ol en ĉiu'j najbar'a'j land'o'j.

Birštonas ja est'as kurac'urb'o. Kiu'j'n mal'san'o'j'n oni kurac'as ĉi tie?

En Birštonas est'as tri sanatori'o'j: “Versmė”, “Tulpės” kaj “Eglė”. En ili oni kurac'as divers'a'j'n mal'san'o'j'n neŭr'ologi'a'j'n, gastr'o'enter'ologi'a'j'n, endokrin'ologi'a'j'n, kardi'ologi'a'j'n, ginekologi'a'j'n, onk'ologi'a'j'n k. a. Ili ne est'as hospital'o'j, do, plej'part'e okup'iĝ'as pri rehabilit'ig'o de san'o, pli'fort'ig'o de san'o k. s. Ekzist'as pli ol 50 divers'a'j kurac'a'j kaj san'ig'a'j procedur'o'j (ekzempl'e, akv'a'j procedur'o'j, mineral'sal'a'j procedur'o'j, kot'a'j procedur'o'j, arom'o'terapi'a'j procedur'o'j, kinez'o'terapi'o, fizik'o'terapi'o, labor'terapi'o, masaĝ'o'j kaj mult'a'j ali'a'j). Por ricev'i pli detal'a'j'n inform'o'j'n bon'vol'u konsult'i la ret'ej'o'j'n de la sanatori'o'j.

bet

Ne est'as problem'o por baltianoj, sed part'o'pren'ant'o'j el ali'a'j land'o'j cert'e sci'vol'as pri la atend'ebl'a veter'o kaj do pri kun'pren'end'a'j vest'aĵ'o'j…

Birštonas est'as la urb'o, en kiu somer'e est'as la plej mult'a'j sun'a'j tag'o'j en Litovio. Eventual'e, ankaŭ pro tio ĝi est'as elekt'it'a kiel la lok'o por kurac'ej'o'j. En juli'o kutim'e est'as +20-25 grad'o'j. Do, laŭ tio ebl'as juĝ'i pri vest'aĵ'o'j. Est'as tre mal'mult'e prognoz'ebl'a pluv'o.

En kiu'j lingv'o'j, krom la litova, oni pov'as inter'kompren'iĝ'i en vend'ej'o'j, restoraci'o'j, muze'o'j?

Ĉiu'j mez'aĝ'a'j hom'o'j bon'e parol'as rus'e. Jun'ul'ar'o sci'pov'as ankaŭ la angl'a'n. Ankaŭ la pol'a lingv'o ĝeneral'e est'as bon'e kompren'at'a.

Kiu'j'n litovajn frand'aĵ'o'j'n manĝ'a'j'n kaj drink'a'j'n vi rekomend'us por la gast'o'j?

La plej popular'a plad'o de litovoj est'as nom'at'a “zepelin'o'j” (plad'o el ter'pom'o'j kaj viand'o aŭ el ter'pom'o'j kaj kaze'o). Litovoj eg'e ŝat'as ĝi'n. Ankaŭ est'as tre fam'a mal'varm'a barĉ'o. En Litovio kutim'e oni manĝ'as nigr'a'n pan'o'n, precip'e bon'a est'as pan'o bak'it'a hejm'e laŭ antikv'a'j manier'o'j kaj recept'o'j. Est'as ankaŭ ali'a'j ne tiel bon'e kon'at'a'j. Ĝeneral'e, en Litovio est'as Eŭrop'a kuir'ej'o. Est'as kelk'a'j naci'a'j drink'aĵ'o'j, ekzempl'e, la med'o “Midus”, la kurac'a brand'o “Trejos devynerios” k. a. Ceter'e, okaz'os du'on'tag'a ekskurs'o kun gust'um'ad'o al unu el tia'j brand'far'ej'o'j en la apud'a loĝ'lok'o Stakliškės.

Intervju'is Aleksander Korĵenkov

ĴomArt kaj Nataŝa koncert'os en Bet-52

Ĵomart kaj Nataŝa

Kadr'e de la art'a program'o de la 52a Bet en Birštonas koncert'os “ĴomArt kaj Nataŝa”. Ili est'as sved'a muzik'a du'op'o, kiu hav'as si'a'j'n radik'o'j'n en Kazaĥi'o. ĴomArt kaj Nataŝa kant'as kun'e pli ol 25 jar'o'j'n – sam'e long'e kiel ili est'as par'o. Ek'de la du'op'a Esperant'o-debut'o en Samarkando (1987) ĝis nun la par'o koncert'is en plur'a'j UKoj, IJKoj, divers'land'a'j kongres'o'j kaj festival'o'j kaj far'is turne'o'j'n tra Germanio kaj Franci'o.

Dum si'a art'ist'a voj'o la du'op'o kre'is ĉirkaŭ cent kant'o'j'n en Esperant'o. La kant'o'j est'as emoci- kaj senc-plen'a'j, kaj tem'as oft'e pri vojaĝ'o'j kaj hom'a'j rilat'o'j, streb'o'j kaj intenc'o'j.

ĴomArt, kiu plej'part'e kre'as la kant'o'j'n, trakt'as en la tekst'o'j tio'n, kio tuŝ'is li'n. Tial la kant'o'tekst'o'j est'as la ĉef'a part'o de la kant'o'j kaj hav'as oft'e filozofi'a'n esenc'o'n kaj profund'ec'o'n. Dum si'a'j koncert'o'j la du'op'o ĉiam streb'as, ke la aŭskult'ant'ar'o sent'u kaj kompren'u la esenc'o'n de la kant'o. La plej sukces'a'j koncert'o'j por art'ist'o'j est'as, kiam establ'iĝ'as kontakt'o kaj “silent'a” dialog'o inter la publik'o kaj la muzik'ist'o'j.

La kant'o'manier'o de la du'op'o evolu'is de la simpl'a bard'a al pli pop-rok'ec'a. Sam'e evolu'is la kvalit'o de la kant'ad'o kaj scen'plen'um'ad'o. ĴomArt riĉ'ig'is si'a'n gitar'lud'ad'o'n kaj al'don'is nov'a'n teknik'o'n al la kant'o'aranĝ'o'j. La du'op'o re'aranĝ'is plur'a'j'n mal'nov'a'j'n kant'o'j'n laŭ si'a nov'a stil'o. La nov'a projekt'o kun re'aranĝ'it'a'j kant'o'j nom'iĝ'as ĴomArtaĵoj. Du el la tri KDoj, plan'it'a'j en ĉi tiu projekt'o, jam est'as el'don'it'a'j.

La du'op'o est'is la unu'a Esperant'o-grup'o kiu el'don'is la plej unu'a'n en eks'a Sovetio vinil'a'n disk'et'o'n en esperant'o Somer'a mond'o. Post'e aper'is tri kased'o'j kaj plur'a'j KDoj. La du'op'o ankaŭ part'o'pren'is en KD-kompil'o'j ĉe kelk'a'j Esperant'o-el'don'ej'o'j.

Pli da material'o pri la du'op'o:

https://www.facebook.com/JxomNat/

http://www.youtube.com/user/Jomka

Event'o'j

UK-101: Mal'ferm'i ni'n al la mond'o

uk101

Pri divers'a'j kial'o'j por ven'i al UK ni inform'is en la pas'int'a numer'o de La Ond'o. Nun ni prezent'as la plan'o'n, kiel la 101a UK pov'as pli mal'ferm'iĝ'i al la “ekster'a mond'o”.

La Strategi'a Labor'plan'o de UEA aprob'it'a en 2013 rekomend'as ag'i ekster'mov'ad'e kaj mal'ferm'i ni'a'n mov'ad'o'n al la mond'o kaj serĉ'i alianc'an'o'j'n por kun'labor'o kaj ni'a pli efik'a ag'ad'o. La lok'a kongres'a komitat'o (LKK) de la 101a UK vol'as por tiu ĉi cel'o util'ig'i fakt'o'n, ke la kongres'o okaz'os en la temp'o, kiam Slovaki'o prezid'os la Konsili'o'n de EU.

En la kongres'a temp'o, sed apart'e de la “kutim'a” program'o, okaz'os kvar mal'ferm'it'a'j fak'a'j aranĝ'o'j:

Lingv'o-politik'a konferenc'o de land'o'j V4+ “Perspektiv'o'j de lingv'a komunik'ad'o en EU”;
Inter'naci'a entrepren'ist'a kaj komerc'a forum'o “Invest'i en kor'o de Eŭrop'o – invest'i en Slovaki'o”;
Inter'religi'a renkont'iĝ'o” de reprezent'ant'o'j de divers'a'j religi'o'j;
La 20a Inter'naci'a Medicin'a Esperant'a Kongres'o.

La plej grav'a el ili est'as la konferenc'o “Perspektiv'o'j de lingv'a komunik'ad'o en EU”, kiu okaz'os la 28–29an de juli'o 2016. Ĝi est'os organiz'it'a nom'e de la land'o'j V4+ (Ĉeĥi'o, Hungari'o, Pollando, Slovaki'o plus sam'opini'ant'a'j land'o'j) sub aŭspici'o de Miroslav Lajčák, vic'ĉef'ministr'o kaj ministr'o de ekster'land'a'j kaj eŭrop'a'j afer'o'j de Slovaki'o, kiu list'ig'is la konferenc'o'n en la kalendar'o de aranĝ'o'j de la Slovaki'a prezid'ant'ec'o en la Konsili'o de EU.

Part'o'pren'os la konferenc'o'n politik'ist'o'j, lingv'ist'o'j kaj reprezent'ant'o'j de civit'an'o'j. Ĝi'a ĉef'organiz'ant'o est'as Fakultat'o de Mez'eŭrop'a'j Stud'o'j de Universitat'o de Konstanten'o Filozof'o (UKF) en Nitr'a, kiu kun'labor'os kun Slovaki'a Esperant'o Federaci'o, EEU, ESF, E@I, slovaki'a'j kaj ekster'land'a'j ne'reg'ist'ar'a'j organiz'o'j.

Konfirm'o pri la part'o'pren'o en la aranĝ'o ven'is jam de du nun'temp'a'j kaj unu eks'a eŭr'o'komision'an'o'j. La rektor'o de UKF invit'is tri ĉef'parol'ant'o'j'n:

Ján Figeľ (Slovaki'o), vic'prezid'ant'o de la parlament'o de Slovaki'o, eks'a EU-Komision'an'o pri eduk'ad'o, kultur'o kaj mult'lingv'ism'o (2004-2009);

Vytenis Andriukaitis (Litovio), EU-Komision'an'o pri san'o kaj nutr'aĵ'a sekur'ec'o (2014-), en la 1970-aj jar'o'j stud'is Esperant'o'n, kaj li vol'as si'a'n parol'o'n far'i en Esperant'o!

Si'a'n ĉe'est'o'n konfirm'is ankaŭ Tibor Navracsics (Hungari'o), EU-Komision'an'o pri eduk'ad'o, kultur'o, sport'o kaj jun'ul'ar'o (2014-).

La cel'o de la konferenc'o est'as prepar'i manifest'o'n aŭ deklaraci'o'n, kiu est'os send'it'a al prezid'ant'o'j de tri plej grav'a'j EU-instituci'o'j, por lanĉ'i tut'eŭrop'a'n diskut'o'n pri serĉ'ad'o de just'a'j kaj efik'a'j solv'o'j de lingv'a'j problem'o'j. “Solv'o'j dev'as est'i nov'ig'a'j, kost'i mal'pli kaj al'port'i pli bon'a'j'n rezult'o'j'n”, – laŭ cit'aĵ'o de Ján Figeľ en EEU-panel'o en la Ekonomi'a Forum'o en Krynica en septembr'o 2014.

Pli'a'j inform'o'j: http://www.nitr'a2016.sk/akompan'a'j-aranĝ'o'j/

Peter Baláž
LKK-prezid'ant'o

Esperant'ologi'a Konferenc'o

Sub la aŭspici'o'j de UEA kaj de la Centr'o de Esplor'o kaj Dokument'ad'o pri Mond'a'j Lingv'a'j Problem'o'j (Ced) okaz'os, kadr'e de la 101a Universal'a Kongres'o en Nitr'o, la 39a Esperant'ologi'a Konferenc'o.

Maria Rosaria Spanò kaj Or'land'o Raola, la organiz'ant'o'j de la 39a Esperant'ologi'a Konferenc'o, invit'as ĉiu'j'n fak'ul'o'j'n send'i preleg'propon'o'j'n pri la tem'o “Evolu'o kaj evolu'ig'o de la inter'naci'a lingv'o Esperant'o: divers'spec'a'j influ'o'j kaj faktor'o'j”. Oni send'u mal'long'a'n preleg'resum'o'n (maksimum'e 250-vort'a'n), kun'e kun sintez'a biografi'o, al la ret'adres'o esperant'ologi'a'konferenc'o 2016@gmail.com, plej mal'fru'e ĝis la 30a de april'o 2016.

GK UEA

Tri preleg'o'j en la Mal'ferm'a Tag'o

La stab'o de la Centr'a Ofic'ej'o de UEA invit'as vizit'ant'o'j'n al la Mal'ferm'a Tag'o, kiu okaz'os jam por la 44a foj'o sabat'o'n, la 30an de april'o, en la sid'ej'o de UEA ĉe Nieuwe Binnenweg 176 en Roterdam'o.

Ĉi-foj'e al la program'o kontribu'os tri preleg'ant'o'j. Sub la titol'o Kio'n oni lern'as plan'ant'e sekret'a'n lingv'o'n en baz'lern'ej'o? Feder'ic'o Gobbo prezent'os du'jar'a'n eksperiment'o'n en ital'a lern'ej'o, dum kiu infan'o'j lern'is princip'o'j'n kaj praktik'o'j'n de (inter)lingv'ist'ik'o. Anna Löwenstein parol'os pri si'a'j “mal'antaŭ'kulis'a'j” spert'o'j rilat'e al la kre'ad'o de la Esperant'o-ret'kurs'o'j ĉe Duolingo kaj lern'u.net. Renat'o Corsetti elekt'is por si'a preleg'o la cert'e diskut'ig'a'n tem'o'n Sam'ide'an'o'j kun mal'sam'a'j ide'o'j – pens'o'flu'o'j en la Esperant'o-mov'ad'o.

En la program'o est'os ankaŭ prezent'ad'o de libr'o'serv'a'j nov'aĵ'o'j kaj de film'o'j. Al'don'e al special'a'j ofert'o'j la vizit'ant'o'j pov'os profit'i de ĝeneral'a ses'on'a rabat'o en la libr'o'serv'o, butik'um'i en la bazar'o de esperant'aĵ'o'j kaj gajn'i premi'o'j'n en sen'pag'a loteri'o. Kaf'o kaj te'o, ankaŭ sen'pag'a'j, est'os varm'a'j la tut'a'n tag'o'n.

La program'o daŭr'os de la 10a ĝis la 17a hor'o.

GK UEA

Kiu redakt'os la revu'o'n de UEA?

Revuo Esperanto

En novembr'o 2015 Mark Fettes, la prezid'ant'o de UEA, anonc'is ke Fabrici'o Valle, la redaktor'o de la revu'o Esperant'o, for'las'os si'a'n posten'o'n post la prepar'o de la april'a numer'o de 2016.

En si'a anonc'o pri la posten'o la Estr'ar'o de UEA menci'is, ke la nov'a redaktor'o hav'os la respond'ec'o'n ankaŭ pri la re'nov'ig'o de la ret'ej'o'j de UEA. La lim'dat'o por pet'i la posten'o'n est'is la 31a de januar'o.

Ĝis la lim'dat'o al'ven'is ses kandidat'iĝ'o'j el kvin land'o'j. Neni'u el la kandidat'o'j est'as vir'in'o. La nom'o'j'n de la kandidat'o'j UEA ne publik'ig'as, sed laŭ Mark Fettes la koncern'a'j hom'o'j est'as liber'a'j mal'kaŝ'i si'a'n kandidat'iĝ'o'n.

Al la demand'o pri la labor'lok'o de la redaktor'o (hejm'e aŭ en la Centr'a Ofic'ej'o?), Mark Fettes respond'is: “Pri la lok'o de la redakt'ad'o, la anonc'o indik'is, ke ĝi okaz'os precip'e en la hejm'lok'o de la redaktor'o. Tamen kompren'ebl'e la Estr'ar'o konsider'os la konkret'a'j'n ebl'o'j'n kaj cirkonstanc'o'j'n lig'e al la sukces'a kandidat'o”.

Laŭ Liber'a Foli'o

Inter'lingv'ist'ik'a sesi'o en UAM

UAM

La vintr'a sesi'o en UAM (Fot'o: Rafael Zebretto)

La persist'a'j part'o'pren'ant'o'j de la 4a inter'lingv'ist'ik'a sesi'o, okaz'int'a en la poznana universitat'o Adam Mickiewicz de la 30a de januar'o ĝis la 5a de februar'o 2016, spert'is mild'a'n februar'a'n veter'o'n. Ne nur komenc'e, en septembr'o 2014 la grup'o est'is rekord'a, sed ankaŭ nun ĝi est'as tia: 17 student'o'j (kvin el Brazilo, po tri el Hispanio kaj Pollando kaj po unu el Belgi'o, Ĉeĥi'o, Kroati'o, Ruslando, Serbi'o kaj Svedi'o) progres'as en si'a'j stud'o'j pri inter'lingv'ist'ik'o kaj esperant'ologi'o.

D-ro Ulrich Lins, aŭtor'o de La danĝer'a lingv'o prezent'is la mov'ad'histori'o'n de Zamenhof ĝis post la du'a mond'milit'o kun mult'a'j interes'aĵ'o'j. La ali'a'j'n tri kurs'o'j'n gvid'is prof. d-in'o Ilona Koutny, en'volv'ant'e la ge'student'o'j'n en diskut'o'j'n kaj lud'o'j'n. Kadr'e de aplik'at'a lingv'ist'ik'o tem'is pri leksikografi'o, rol'o de tekst'ar'o'j, lingv'a plan'ad'o, mult'lingv'ism'o kaj de'nask'ism'o ĝis pri komput'a lingv'ist'ik'o, kie Esperant'o hav'as special'a'n rol'o'n. Kontribu'is ankaŭ d-ro Marc Bavant pri termin'ologi'o kaj prof. d-ro Zbigniew Galor pri lingv'o kaj soci'o.

La tri'a semestr'o de esperant'a gramatik'o pri'lum'is la riĉ'ec'o'n de esperant'a leksik'o inklud'e frazeologi'aĵ'o'j'n trans'pren'it'a'j'n kaj origin'a'j'n. Tikl'a'j punkt'o'j de vort'farad'o, la en'leksik'iĝ'int'a'j signif'o'j evident'ig'is la influ'o'n de la lingv'o'komun'um'o. Ilona Koutny trakt'is la problem'o'j'n de lingv'o'tavol'o'j, skiz'is la evolu'o'n de esperant'o kaj la lok'o'n de esperant'o laŭ tip'ologi'o de natur'a'j lingv'o'j. En'kadr'e de pragmat'ik'o, preskaŭ ne'esplor'at'a teren'o koncern'e esperant'o'n, okaz'is diskut'o'j pri kutim'o'j en lingv'o'uz'o (al'parol'o'j, pet'o'j kaj ali'a'j ĝentil'ec'form'o'j) serĉ'ant'e norm'o'j'n kaj lim'o'j'n de komun'a'j sci'o'j kaj ebl'a'j supoz'o'j en inter'naci'a parol'komun'um'o.

La merkred'a komun'a vesper'o est'is bon'etos'a: ni aŭd'is traduk'it'a'j'n poem'o'j'n de Suso Moinhos kaj kant'o'j'n de Suzana, krom'e inform'o'j'n pri la element'a lern'ej'o, kie komenc'iĝ'is instru'ad'o de esperant'o kun'labor'e kun la Inter'lingv'ist'ik'a'j Stud'o'j. Post la sesi'o, sabat'e okaz'is ekskurs'o al Vroclavo. Lok'a'j esperant'ist'o'j kaj part'o'pren'ant'o'j de la universitat'o de la tri'a aĝ'o akcept'is kor'e la grup'o'n.

En la tri'a jar'o de la stud'o'j, nom'e en la stud'jar'o 2016/17 okaz'os special'iĝ'o'j pri inter'naci'a kaj inter'kultur'a komunik'ad'o, esperant'a lingv'ist'ik'o, esperant'a literatur'o kaj instru'ad'o de esperant'o. La last'a, la instru'ist'a special'iĝ'o plen'um'as grav'a'n rol'o'n en la form'ad'o de instru'ist'o'j, pro tio ni atend'as ali'a'j'n interes'at'o'j'n, kiu'j vol'as dediĉ'i unu jar'o'n al profesi'iĝ'o en instru'ad'o kadr'e de la kun'labor'o de UAM, Ile'i kaj Eduk'ad'o.net. La intens'a sur'lok'a metod'ik'a form'ad'o (instru'metod'o'j, lern'material'o'j, kurs'plan'ad'o, ekzamen'sistem'o ktp) en'hav'as ankaŭ konciz'a'j'n kurs'o'j'n pri Esperant'o-gramatik'o, Esperant'o-literatur'o kaj mov'ad'o, krom'e ebl'as part'o'pren'i la aktual'a'j'n kurs'o'j'n de la tri'jar'a'j post'diplom'a'j stud'o'j (ĉi-foj'e d-ro Renat'o Corsetti gvid'os kurs'o'n pri la nun'temp'a Esperant'o-mov'ad'o). Neces'as al'ven'i por unu'semajn'a intens'a sesi'o fin'e de septembr'o kaj komenc'e de februar'o. Ebl'as al'iĝ'i ankaŭ al la ali'a'j special'iĝ'o'j.

Ĵus aper'is la jubile'a volum'o de la universitat'a lingv'ist'ik'a revu'o JKI 10 (Lingv'o. Komunik'ad'o. Inform'ad'o), dediĉ'it'a al inter'lingv'ist'ik'o kaj esperant'ologi'o. Ĝi en'ten'as plur'a'j'n stud'o'j'n de preleg'ant'o'j kaj student'o'j de la Inter'lingv'ist'ik'a'j Stud'o'j, part'e prezent'it'a'j en la 3a Inter'lingv'ist'ik'a Simpozi'o (2014). La material'o baldaŭ leg'ebl'os en la ret'ej'o de la revu'o (http://jki.am'u.ed'u.pl) sam'e kiel la antaŭ'a'j numer'o'j.

Ilona Koutny
Gvid'ant'o de la Inter'lingv'ist'ik'a'j Stud'o'j

La plej long'a kaj riĉ'a Poludnica

La 34an foj'o'n renkont'iĝ'is esperant'ist'a'j vojaĝ'ant'o'j kaj turist'o'j ĉe la mont'o Poludnica (1549 m) en la mont'ar'o Mal'alt'a'j Tatroj (Slovaki'o) la 6–10an de januar'o 2016. Kompar'e kun la antaŭ'a'j renkont'iĝ'o'j, ĝi est'is tradici'e sport'a kaj ne'tradici'e pli'riĉ'ig'it'a je Am'o-seminari'o kaj kultur'a'j program'er'o'j. Ĝi est'is dediĉ'it'a al la mond'kon'at'a vojaĝ'ant'o Andre'o Grzębowski.

La ĉef'a program'er'o – supr'e'n'ir'o sur la pint'o'n de Poludnica – okaz'is la 9an de januar'o kun 29 sukces'a'j supr'e'n'ir'int'o'j, malgraŭ la mal'facil'a'j kondiĉ'o'j, kiu'j komplik'is la paŝ'ad'o'n. La part'o'pren'ant'o'j supr'e'n'port'is al “Esperant'o-ob'o” 22,66 kg da ŝton'o'j el la tut'a mond'o.

La seminari'o'n Am'o gvid'is Stefan MacGill, kaj la part'o'pren'ant'o'j aŭskult'is interes'a'j'n preleg'o'j'n pri plan'ad'o kaj financ'ad'o de vojaĝ'o'j, pri bon'a'j kaj mal'bon'a'j spert'o'j ĉe organiz'ad'o de turism'a'j aranĝ'o'j kaj pri turism'a'j inform'o'j en inter'ret'o.

En la pri'vojaĝ'a program'part'o est'is prezent'it'a'j vojaĝ'o al mont'o'j de Brit'a'j insul'o'j, supr'e'n'ir'o al Triglav, bicikl'ad'o al ĉeĥ'a pra'arb'ar'o, kaj la jubile'a Universal'a Kongres'o de Esperant'o en Lillo.

La ĉef'a ekskurs'cel'o est'is unik'a konstru'aĵ'o en la val'o Čierny Váh, kie la part'o'pren'ant'o'j vizit'is elektr'ej'o'n kaj ties akv'o'bar'aĵ'o'j'n. La ali'a ekskurs'o est'is en la vilaĝ'o Závažná Poruba, kie est'as la nask'iĝ'dom'o kaj tomb'o de la slovak'a poet'o Mil'a'n Rúfus.

Johannes Mueller, Juli'a No'e kaj Eva Fitzelová prepar'is du publik'a'j'n registr'ad'o'j'n. La unu'a registr'ad'o de epizod'o de mov'ad'a-vid.punkt'o.info est'is dediĉ'it'a al prepar'o de la 101a UK, okaz'ont'a en juli'o en Nitr'o. Al aktual'a'j demand'o'j respond'is la prezid'ant'o de LKK Peter Baláž kaj la vic'prezid'ant'o Ján Vajs. La du'a publik'a registr'ad'o de epizod'o de ker'n.punkt'o.info okaz'is vendred'e. La tem'o'j est'is spele'ologi'o, grot'esplor'ad'o kaj mister'o'plen'a sub'ter'a mond'o.

En la geografi'a kviz'o venk'is Eva Fitzelová. Magda Feifičová gvid'is lingv'a'n kurs'o'n. La popol-ensembl'o Poludnica prezent'is popol'a'j'n danc'o'j'n kaj kant'o'j'n el Liptov-region'o.

La renkont'iĝ'o'n part'o'pren'is 44 person'o'j el 9 land'o'j. En la long'a histori'o ĉi tiu renkont'iĝ'o est'is la plej long'a kaj la plej riĉ'a. La organiz'ant'o'j invit'as vojaĝ'ant'o'j'n kaj turist'o'j'n al “Poludnica 2017”, kiu okaz'os komenc'e de januar'o de la ven'ont'a jar'o.

Ján Vajs

Moskv'an'o'j renkont'iĝ'as

Moskva

Moskvaj esperant'ist'o'j (Fot'o: Anna Striganova)

La 30an de januar'o post long'a paŭz'o okaz'is la 4a Moskva Esperant'o-renkont'iĝ'o. Ĝi daŭr'is pli ol ok hor'o'j'n.

La program'o komenc'iĝ'is per preleg'o-diskut'o de Dmitrij Ŝevĉenko pri nun'temp'a situaci'o en la merkat'o de ret'a'j Esperant'o-kurs'o'j, ĝi'a'j problem'o'j kaj perspektiv'o'j. Post'e okaz'is preleg'o de Valentin Melnikov pri li'a spert'o traduk'i al Esperant'o la vers'roman'o'n Eŭgen'o Onegin de Aleksandr Puŝkin al Esperant'o. Nikolao Gudskov preleg'is pri la scienc'a'j revoluci'o'j kaj pri la plej signif'a romp'o de la hom'a pens'manier'o en la modern'a histori'o; Ljudmila Novikova prezent'is si'a'j'n traduk'o'j'n el la rus'a poezi'o kaj organiz'is kviz'o'n; Anna Striganova rakont'is pri si'a'j nov'a'j fabel'a'j verk'o'j. Dmitrij Ŝevĉenko prezent'is nov'a'j'n el'don'aĵ'o'j'n de Impet'o kaj respond'is al la demand'o'j de leg'ant'ar'o pri la plan'o'j de el'don'ej'o. Krom'e en la renkont'iĝ'o okaz'is koncert'o de Mikael'o Povorin.

Dum la manĝ'o'paŭz'o oni ĝu'is bon'gust'a'n, riĉ'a'n kaj abund'a'n manĝ'o'tabl'o'n, prepar'it'a'n de Anna Striganova.

Part'o'pren'is 16 esperant'ist'o'j de divers'a'j aĝ'o'j. Inter ili plej'part'e est'is tre spert'a'j esperant'ist'o'j. Krom'e ĉe'est'is tri kurs'fin'int'o'j kaj lern'ant'o'j de universitat'a Esperant'o-kurs'o, kiu'n gvid'as Dmitrij Ŝevĉenko kaj Anna Striganova en RUDN (Rusia universitat'o de amik'ec'o de popol'o'j), komenc'ant'o el Kazan'o kaj du de'nask'a'j esperant'ist'o'j.

Est'as plan'at'e okaz'ig'i la aranĝ'o'n pli-mal'pli ĉiu'n jar'kvar'on'o'n.

Dmitrij Ŝevĉenko

Hungari'o: Bild'a TV-reklam'o

Reklamo

Mult'a'j lok'a'j TV-kanal'o'j en Hungari'o dis'send'as si'a'n program'o'n nur dum kelk'a'j hor'o'j tag'e. En la ceter'a temp'o kutim'e ili el'send'as bild'a'j'n reklam'o'j'n, kaj tio est'as mal'mult'e'kost'e real'ig'ebl'a metod'o por reklam'i lok'a'j'n serv'o'j'n kaj var'o'j'n.

Mi ne sci'as, ĉu okaz'is jam reklam'ad'o de Esperant'o per tiu metod'o en ali'a'j mond'o'part'o'j, sed – kiel eksperiment'o – ek'de la 6a de februar'o por unu monat'o ni mend'is tia'j'n bild'a'j'n reklam'o'j'n en 21 lok'a'j kaj urb'a'j televid'a'j kanal'o'j, kiu'j aper'as minimum'e unu foj'o'n en ĉiu hor'o.

Per la bild'o ni reklam'as ne nur Esperant'o'n, sed invit'as la spekt'ant'o'n prov'i, test'i ni'a'n inter'ret'a'n Esperant'o-kurs'o'n (pag'a kurs'o por hungar'o'j).

Traduk'o de la tekst'o: “Por far'i la ŝtat'a'n lingv'o-ekzamen'o'n, aŭ por akir'i plus-poent'o'j'n al la universitat'a akcept'a ekzamen'o / plej rapid'e oni pov'as lern'i la lingv'o'n Esperant'o. / Prov'u, test'u la inter'ret'a'n kurs'o'n! / www.eszperantó.hu”. La tekst'o sur la mal'dekstr'a dokument'o: “Ŝtat'e re'kon'it'a atest'il'o pri lingv'o-ekzamen'o”.

Mi konsci'as, ke oni ne pov'as preciz'e mezur'i la efik'ec'o'n, sed ni konsider'as tiu'n ĉi metod'o'n nur suplement'a, al'don'a voj'o al la ĝis'nun'a'j reklam-kanal'o'j.

Szilvási László
Lingv'o-Studi'o / event'o'j.hu

Elekt'o de tri'on'o de la Akademi'o

Okaz'is ĉi-jar'e la re'elekt'o de tri'on'o de la akademi'an'o'j laŭ la Statut'o de la Akademi'o de Esperant'o.

El la mandat-fin'int'o'j ne re'kandidat'is Ilona Koutny kaj Potturu Ranganayakulu.

Est'is elekt'it'a'j Marc Bavant, Gerrit Berveling, Kiril'o Brosch (3-jar'a mandat'o), Duncan Charters, Renat'o Corsetti, Paul Gubbins, Nikolao Gudskov, Katalin Kováts, Jouko Lindstedt, Haitao Li'u, François Lo Jacomo, Youngtae Ma (3-jar'a mandat'o), Bri'a'n Moon, Barbar'a Pietrzak, Baldur Ragnarsson, Giridhar Rao, Or'land'o Raola (6-jar'a mandat'o), Tadasi Sak'a.

Nun la Akademi'o konsist'as el 45 membr'o'j:

Marc Bavant, Vilmos Benczik, Gerrit Berveling, Marek Blahuš, Marjorie Boulton, Kiril'o Brosch, Duncan Charters, Renat'o Corsetti, Marcos Cramer, Probal Dasgupta, Michel Duc Goninaz, Edmund Grimley-Evans, Paul Gubbins, Nikolao Gudskov, Bor'is Kolker, Katalin Kováts, Erich-Dieter Krause, Harri Laine, Jouko Lindstedt, Haitao Li'u, François Lo Jacomo, Anna Lowenstein, Ma Young-ta'e, Carmel Mallia, Stan'o Marček, Aleksander Melnikov, Carlo Minnaja, Paŭlo Moĵajev, Bri'a'n Moon, Nguyen Xuan Thu, Barbar'a Pietrzak, Sergio Pokrovskij, Otto Prytz, Baldur Ragnarsson, Giridhar Rao, Or'land'o Raola, Alexander Shlafer, Tsvi Sad'a'n, Sak'a Tadasi, Humphrey Tonkin, Usui Hiroyuki, Amri Wandel, John Wells, Bertilo Wennergren, Yamasaki Seikô.

La estr'ar'o de la Akademi'o de Esperant'o

Lern'i kaj feri'i en Esperant'o-kastel'o

La franc'a Esperant'o-kastel'o Grésillon invit'as vi'n lern'i kaj feri'i.

2016-04-08/16: Printemp'as, intensiv'a'j kurs'o'j kaj Ker-ekzamen'o'j (B1, B2, C1)

http://gresillon.org/printemp'as

2016-04-20/24: Korus'a renkont'o de Inter'kant' kaj verk'ad-atelier'o Krajon'-Ankr'o

http://gresillon.org/korus'o

2016-jun-12/17: Luar'o laŭ la vort'o'j, turism'a semajn'o laŭ verk'ist'o'j

http://gresillon.org/s1

2016-jul-04/15: Dek'tag'a kurs'o pri la esprim'o de la temp'o en Esperant'o

http://gresillon.org/s2

2016-aŭg-06/13: Somer'as, la Esperant'o-stud'ad'semajn'o post Fest'o

http://gresillon.org/s3

2016-aŭg-21/28: Fest'a semajn'o por infan'o'j, adolesk'ant'o'j kaj famili'o'j

http://gresillon.org/s4

Pli'a'j inform'o'j:

http://gresillon.org/kontakt'o

Ret'poŝt'a adres'o: kastel'o@gresillon.org

Karavan'o al Seulo

Seulo

Esperant'ist'o'j vojaĝ'as plej'part'e por part'o'pren'i Esperant'o-kongres'o'j'n kaj ali'a'j'n renkont'iĝ'o'j'n ktp. Sed tio ŝajn'as iom stump'a real'ig'o de vojaĝ'a streb'o, kiu dorm'as en ĉiu el ni. Uz'ant'e la lingv'o'n, ni pov'us trov'i freŝ'a'j'n sent'o'j'n pro kon'at'iĝ'o kun land'o'j, kultur'o'j, popol'o'j, kuir'art'o'j…

Ĝust'e tio'n cel'as la projekt'o “Karavan'o al Seulo” en 2017. En la sekv'a jar'o la Korei'a ĉef'urb'o akcept'os la 102an Universal'a'n kongres'o'n de Esperant'o, kaj la Karavan'o est'os bon'a ŝanc'o laŭ'voj'e al Korei'o kon'at'iĝ'i ankaŭ kun Ruslando, riĉ'a je amas'o da vid'ind'aĵ'o'j. Ver'ŝajn'e, la ĉef'a el ili est'as la Tra'siberi'a fer'voj'o – la plej long'a (9298 km, aŭ 4607 mejl'o'j) fer'voj'a itiner'o en la mond'o.

La Karavan'o'n aranĝ'as ret'a projekt'o La Vojaĝ'o (http://www.vojagzo.info), kiu en 2012 efektiv'ig'is sukces'e simil'a'n Karavan'o'n el Moskvo al Hanojo, tra Mongolio kaj Ĉini'o. Part'o'pren'i ĝi'n al'iĝ'is 21 person'o'j el Brazilo, Franci'o, Nederlando, Norvegi'o kaj Ruslando.

En 2017 la karavan'an'o'j vizit'os Sankt-Peterburgon, Moskvon, Jekaterinburgon, la lag'o'n Bajkal'o kaj fin'os la trajn'a'n part'o'n en Vladivostok'o, ĉe Pacifik'a mar'bord'o. Korei'o'n la Karavan'o ating'os per ŝip'o el Vladivostok'o.

Dum la vojaĝ'o oni part'o'pren'os ekskurs'o'j'n en Esperant'o, inter'ali'e, en bel'a'j staci'o'j de la Moskva metro'o, en la Sankt-Peterburga muze'o Ermit'ej'o, en la lim'o de Eŭrop'o kaj Azi'o, laŭ la mal'nov'a Ĉirkaŭbajkala fer'voj'o, kaj ne nur… En la projekt'o est'as plan'at'a vizit'o de la tradici'a rus'a ban'ej'o, gust'um'ad'o de Ruslandaj popol'a'j kuir'aĵ'o'j, ekspres'a kurs'o de la rus'a lingv'o, adiaŭ'a vesper'o ĉe la mar'bord'o en Vladivostok'o.

Kutim'e UK komenc'iĝ'as fin'e de juli'o, Do la karavan'o start'os komenc'e de juli'o el Peterburgo kaj ating'os Korei'o'n post du semajn'o'j. El la kore'a'j haven'o'j Sokĉo aŭ Pusan'o la karavan'an'o'j bus'e vetur'os al Seulo, kie la karavan'o fin'iĝ'os ĝust'e antaŭ la mal'ferm'o de la 102a UK.

Vadim Biserov

Nask kaj Kin'o-Teatr'o-Fest'o kun'e

Nask

(ESF) La Nord-Amerik'a Somer'a Kurs'ar'o (Nask) ankaŭ ĉi-jar'e kun'ig'as la fort'o'j'n kun Kin'o-Teatr'o-Fest'o kaj invit'as vi'n al unu el la plej el'star'a'j event'o'j en Esperant'uj'o! Nask – la plej long'daŭr'a Esperant'o-kurs'ar'o en Nord'a Amerik'o – est'as unu el la plej grav'a'j aktiv'aĵ'o'j sub'ten'at'a'j de ESF.

La kurs'ar'o en 2016, jam la tri'a'n foj'o'n, est'os sur la bel'a verd'a kampus'o de la universitat'o William Peace en Raleigh, Nord-Karolin'o. Sam'e kiel en 2015 Kin'o-Teatr'o-Fest'o (KTF) okaz'os sam'temp'e kun Nask, tiel ke la part'o'pren'ant'o'j de ambaŭ event'o'j pov'u part'o'pren'i en la komun'a'j aktiv'aĵ'o'j kaj vid'i la fin'a'n produkt'o'n de la meti'ej'o'j de KTF. La plen'a program'o okaz'os inter la 28a de juni'o kaj 7a de juli'o.

La super'a'n kurs'o'n gvid'os Bertilo Wennergren, membr'o de la Akademi'o de Esperant'o, la Esperant'ist'o de la Jar'o 2006, muzik'ist'o kaj la aŭtor'o de la Plen'a Man'libr'o de Esperant'a Gramatik'o, Detal'a Gramatik'o de Esperant'o kaj Land'o'j kaj lingv'o'j de la mond'o. Tim Morley est'os la instru'ist'o de la mez'nivel'a kurs'o. Diplom'it'a instru'ist'o de la angl'a, Tim gvid'is esperant'ig'o'n de OpenOffice kaj instru'as la lingv'o'n inter'ret'e per'e de italki.com; li'a pri'esperant'uj'a adapt'aĵ'o de la fi'fam'a kart'lud'o Cards Against Humanity furor'is en divers'a'j Esperant'o-aranĝ'o'j en Eŭrop'o. Ĵenja Bondelid (“Helen'a” el la vide'o'kurs'o Esperant'o – Pasport'o al la Tut'a Mond'o) gvid'os la komenc'int'a'n kurs'o'n. Fond'int'o de la Kin'o-Teatr'o-Fest'o, Ĵenja diplom'iĝ'is pri la instru'ad'o de Esperant'o ĉe la alt'lern'ej'o Principia; ŝi reĝisor'as, danc'kompon'as kaj prezent'as sur lok'a scen'ej'o en Vaŝingtoni'o. Le'e Miller, profesi'a interpret'ist'o de la Uson'a Sign'o-Lingv'o, gvid'os la post'baz'a'n kurs'o'n. Hoss Firooznia, la redaktor'o de Uson'a Esperant'ist'o, est'os help'instru'ist'o kaj redaktor'o de La Nask'a Fask'o kaj gvid'os ekster'kurs'a'j'n program'o'j'n.

Leg'u pli: http://nask.esperantic.org

Nekrolog'o

La 17an de januar'o 2016, du tag'o'j'n antaŭ si'a 85-jar'iĝ'o, for'pas'is

Roland Lindblom (1931-2016)

esperant'ist'o ek'de 1947, kun'fond'int'o de la land'a jun'ul'ar'a asoci'o SEJO (1958), prezid'ant'o de la land'a asoci'o SEF (1976-85), komitat'an'o (1978-86, 1992-2001, 2007-10) kaj estr'ar'an'o (1983-86) de UEA, prezid'ant'o de LKK de du UKoj en Svedi'o (1980, 2003), aktiv'a en ekster'a'j rilat'o'j, Honor'a Membr'o de UEA (2013).

Ni funebr'as kaj kondolenc'as.

Konciz'e

La popular'a german'a gazet'o Süddeutsche Zeitung (360 mil ekz.) la 11an de januar'o 2016 publik'ig'is tri'kvar'on'paĝ'a'n artikol'o'n pri Esperant'o de la liber'a ĵurnal'ist'o Joachim Göres. (Lu Wunsch-Rolshoven)

La 18an de januar'o 2016 en la ekspozici'a salon'o de la haven'a kvartal'o Darłówko de la mar'urb'o Darłówo (Pollando) ek'funkci'is la “Senat'a” Esperant'o-ekspozici'o, kiu jam est'is montr'it'a en plur'a'j urb'o'j de Pollando. (Eŭrop'a Bulten'o)

Prof. Humphrey Tonkin, reprezent'ant'o de UEA ĉe UN en Nov'jork'o, part'o'pren'is la Fak'ul'a'n kun'sid'o'n pri indiĝen'a'j lingv'o'j, kiu okaz'is ĉe UN la 19-21an de januar'o 2016. (Land'a Ag'ad'o)

Sukces'e fin'iĝ'is la unu'a universitat'a kurs'o de Esperant'o en Taj'land'o, kiu'n en la ĉef'urb'a universitat'o Srinakharinwirot pret'ig'is Warut Bunprasert kaj gvid'is Gábor Márkus (Hungari'o), uz'ant'e la taj'a'n versi'o'n de la lern'o'libr'o de Stan'o Marček. (Ek'o)

En februar'o 2016 ĉe la naci'a universitat'o UNAN en Nikaragvo komenc'iĝ'is 72-hor'a kurs'o de Esperant'o. (Esper-German)

Fin'e de januar'o Bodale Ionel ek'instru'is Esperant'o'n al 15 lern'ej'an'o'j de la element'a lern'ej'o Româneşti, komun'um'o Grăniceşti, distrikt'o Suceava, Rumani'o; la lern'ant'o'j ne nur lern'as, sed ankaŭ kant'as, ekskurs'as kaj prepar'as pup'teatr'aĵ'o'n. (Esper-German).

Laŭ raport'o de la Elekt'a Komision'o, kies task'o est'as trov'i kandidat'o'j'n por la ofic'o'j de estr'ar'an'o'j kaj komitat'an'o'j C, Mark Fettes est'as pret'a re'kandidat'iĝ'i por la prezid'ant'ec'o de UEA kaj aktiv'e kun'labor'as kun la komision'o pri la serĉ'ad'o de kandidat'o'j por la Estr'ar'o. (uea-membr'o'j)

Je la 19a de februar'o 2016 al la 101a UK, okaz'ont'a en juli'o en Nitr'o (Slovaki'o), al'iĝ'is 903 person'o'j el 52 land'o'j, plej mult'e el Pollando 93, Germanio 89, Franci'o 84, Ĉeĥi'o 64, Slovaki'o 60, Japani'o 45, Hungari'o 43, Brazilo 35, Nederlando 29, Belgi'o 28. (uea.org)

En la te'trink'ej'o Dayi, en la fam'a Pekina strat'o Nanluogŭiang, okaz'is la Printemp'fest'a Te'kun'ven'o de la Pekina Esperant'o-Asoci'o dediĉ'it'a al la 35-jar'iĝ'o de PEA. (El Popol'a Ĉini'o)

La 19am de februar'o en la ĵurnal'ist'a dom'o en Viln'o Giorgio Silfer prezent'is la libr'o'n Histori'o de Esperant'a literatur'o, kun'verk'it'a'n de li kaj Carlo Minnaja; la prezent'o'n sekv'is et'a banked'o okaz'e al la 50-jar'iĝ'o de la Esperant'o-ag'ad'o de Silfer. (Povilas Jegorovas)

Tribun'o

Vid'e el Bruselo

Est'ont'ec'o de EU

Mal'ebl'as vid'i la est'ont'ec'o'n. Tamen rigard'ant'e la pas'int'ec'o'n, oni klar'e vid'as, kiom mal'fort'a est'as la Eŭrop'a Uni'o (EU) hodiaŭ, kaj do ebl'as pri'pens'i la est'ont'ec'o'n.

Mez'e de februar'o Eŭrop'a'j ŝtat'estr'o'j diskut'is propon'it'a'n akord'o'n kun la brit'a ĉef'ministr'o David Cameron. Tem'as pri nov'a trakt'ad'o kaj leĝ'a'j ŝanĝ'o'j, por ke Unu'iĝ'int'a Reĝ'o'land'o rest'u en EU. Ĝi'n en'ten'os jur'e dev'ig'a decid'o de la 28 ŝtat'estr'o'j. La cel'o est'as kontent'ig'i brit'o'j'n kaj specif'e la brit'a'n ĉef'ministr'o'n David Cameron rilat'e al la ekonomi'o, konkurenc'o, suveren'ec'o, kaj soci'a'j pag'o'j al ekster'land'an'o'j labor'ant'a'j en Briti'o.

Esenc'e la inter'konsent'o don'os la rajt'o'n al Briti'o diskriminaci'e disting'i inter brit'o'j kaj ne'brit'a'j EU-civit'an'o'j, kiu'j labor'os en Briti'o. Ĝi do rekt'e kontraŭ'as la princip'o'n, ke ĉiu'j EU-civit'an'o'j est'as egal'a'j en ĉiu'j EU-land'o'j.

Ankaŭ ali'a grav'a princip'o de EU est'as atak'it'a. Pli klar'e, la ĉef'o'j diskut'is la respond'o'n de EU al la migr'ad'a kaj rifuĝ'int'a kriz'o sed ankaŭ – mal'antaŭ ferm'it'a'j pord'o'j – al la ebl'ec'o for'ig'i Greki'o'n el la Eŭrop'a zon'o de la liber'a mov'ad'o, nom'at'a la Ŝengena Zon'o. Nur kelk'a'j monat'o'j rest'as antaŭ la moment'o, kiam EU komenc'os formal'e konsider'i el'ig'o'n de Greki'o el la Ŝengena zon'o.

Ne ebl'as sci'i, kia est'os la est'ont'ec'o. Tamen pli kaj pli oft'e la hom'o'j dub'as, ke EU daŭr'os kaj fort'iĝ'os en la ven'ont'a'j jar'o'j. Ĉu ni retro'ir'os al la situaci'o, kie ĉiu'j land'o'j batal'as nur por si mem? Kelk'a'j vid'as en la kriz'o'j la man'o'j'n de tiu'j land'o'j, kiu'j vol'as mal'fort'ig'i EU-on. Oni parol'as, ke tio'n financ'as politik'a'j parti'o'j, kiu'j plej laŭt'e kritik'as la fort'a'n Eŭrop'a'n Uni'o'n, ĉu ekstrem-mal'dekstr'ul'o'j aŭ dekstr'ul'o'j.

Ankaŭ ebl'as esper'i pri iu cikl'o de evolu'ad'o. Ebl'e post la divers'a'j financ'a'j, politik'a'j kaj sekur'ec'a'j kriz'o'j, EU re'fort'iĝ'os kaj kresk'os dank' al nov'a kern'o de land'o'j.

Dafydd ab Iago

KD Esperant'o sen'pag'e hav'ebl'a ret'e

Post la disk'o Esperant'o elektron'ik'e, kiu'n E@I publik'ig'is sen'pag'e ret'e omaĝ'e al si'a dek'jar'iĝ'o, ven'as nun pli'a sen'pag'a elektron'ik'a el'don'aĵ'o. En 2008 E@I publik'ig'is kun'labor'e kun la urb'o Bjalistoko KD-n kun simpl'a nom'o Esperant'o, kiu prezent'as Esperant'o'n al la ĝeneral'a publik'o. La disk'o est'is kre'it'a du'lingv'e: en la pol'a kaj en Esperant'o. Ĝi est'is el'don'it'a en rekord'a kvant'o 400 mil ekzempler'o'j kaj dis'don'it'a sen'pag'e kun Gazet'a Wyborcza.

Oni nun pov'as vid'i ĝi'a'n en'hav'o'n tut'e sen'pag'e en la ret'o!

La ide'o de la disk'o est'is prezent'i Esperant'o'n per divers'a'j manier'o'j, montr'i la bunt'ec'o'n de la lingv'o kaj ties komun'um'o. Por tio est'is uz'it'a “fabel'a” desegn'it'a urb'et'o, kun plur'a'j real'a'j konstru'aĵ'o'j de Bjalistoko. Ĉiu konstru'aĵ'o hav'as si'a'n signif'o'n, ĉiu est'as al'klak'ebl'a kaj oni en ĝi trov'as divers'a'j'n inform'o'j'n pri Esperant'o: en la lern'ej'o oni pov'as trov'i kurs'o'n de Esperant'o, en la kin'ej'o oni pov'as spekt'i film'et'o'j'n pri la lingv'o, en gazet'kiosk'o oni pov'os leg'i Esperant'o-revu'o'j'n ktp.

Vid'u kaj uz'u ĝi'n: http://kd.iks'o.net

Peter Baláž
E@I-kun'ord'ig'ant'o

KAEST 2016 invit'as

Kaest

KAEST (Konferenc'o pri Aplik'o'j de Esperant'o en Scienc'o kaj Teknik'o) organiz'at'a ĉiu'n par'a'n jar'o'n, okaz'os ĉi-jar'e 17–20an de novembr'o en Modra (Slovaki'o).

La ĉef'tem'o de KAEST 2016 est'as “Avantaĝ'o'j kaj obstakl'o'j de modern'a komunik'ad'o”. La tem'o est'as tre aktual'a kaj traf'a, ja E@I, kiu ĉef'organiz'as la konferenc'o'n, okup'iĝ'as pri modern'a'j teknologi'o'j ek'de si'a ek'est'o. Krom'e, dum last'a'j jar'o'j ĝi ankaŭ kun'labor'as pri projekt'o'j, rilat'a'j al kiberia ĉikan'ad'o.

La program'o konsist'os el kelk'a'j part'o'j:

Preleg'o'j (en du paralel'a'j blok'o'j: ĉef'tem'a'j kaj ali'tem'a'j)
Trejn'ad'o (Vikipedio, komput'il'a labor'o, meti'ej'o'j k. s.)
Fak'a'j diskut'o'j (pri cert'a tem'o)
Vesper'a (ne'formal'a) program'o (vin'gust'um'ad'o, film'o'prezent'o, diskut'o'j, k. s.)
Ekskurs'o (laŭ inter'konsent'o kaj mend'o'j)

E@I-team'o invit'as al'iĝ'i kaj preleg'i, aŭ simpl'e al'iĝ'i kaj ĉe'est'i en KAEST 2016. Por ke la fak'a viv'o en Esperant'o evolu'u!

Kio'n signif'as part'o'pren'i en KAEST? Simpl'e ĝu'i preleg'o'j'n, prezent'o'j'n, diskut'i pri scienc'o kaj teknik'o, praktik'e ekzerc'i, util'ig'i nov'akir'it'a'j'n sci'o'j'n.

Post la konferenc'o la preleg'o'tekst'o'j est'os publik'ig'it'a'j en preleg-kolekt'o, kiu'n ricev'as ĉiu preleg'ant'o kaj part'o'pren'ant'o sen'pag'e.

Leg'u pli: http://kaest.iks'o.net

Peter Baláž
E@I-kun'ord'ig'ant'o

Ni'a Trezor'o

Sekelj

Inter'naci'a Institut'o por Oficial'ig'o de Esperant'o

Re'ven'int'e el Sud'amerik'o al Eŭrop'o, Tibor Sekelj ek'aktiv'is en UEA, tiam gvid'at'a de Iv'o Lapenna, sed li baldaŭ konstat'is ke la mov'ad'o est'as tro en'ferm'it'a, turn'it'a al si mem kaj al teori'um'ad'o. Li kompren'is, ke oni dev'as kre'i praktik'a'j'n ag'ad'o'j'n, kiu'j montr'us al la ekster'o, kio est'as ating'ebl'a per Esperant'o, kaj li klopod'is konvink'i UEA por en'konduk'i ag'ad'o'j'n praktik'a'j'n.

Lapenna kontraŭ'star'is, kaj en printemp'o 1965 Tibor Sekelj kolekt'is ar'o'n da amik'o'j kaj sam'pens'ant'o'j por kre'i organiz'o'n kun la baz'a cel'o uz'i Esperant'o'n en praktik'o. La unu'a konferenc'o de la Inter'naci'a Institut'o por Oficial'ig'o de Esperant'o (Io'e) okaz'is en Prago la 25–29an de juli'o 1966, kie la direkci'o, gvid'at'a de Tibor Sekelj. raport'is, ke post la 14-monat'a ag'ad'o Io'e hav'is konsider'ind'a'j'n sukces'o'j'n. La konferenc'o okaz'is sub la slogan'o “Pli bon'a praktik'o ol 100-hor'a predik'o”, kiu rest'is slogan'o de Io'e ankaŭ post'e.

Esperanto-Gazeto

Tiam Io'e hav'is 300 aktiv'ul'o'j'n kaj 12 kolektiv'a'j'n membr'o'j'n. Ĉi tio'n oni pov'is leg'i en la 1a numer'o de Io'e-Gazet'o, ek'aper'int'a en Beogrado en septembr'o 1966 kaj redakt'at'a de Tibor Sekelj. Io'e komenc'is per kelk'a'j kampanj'o'j por en'konduk'i Esperant'o'n en turism'o'n, sport'o'n, soci'a'j'n organiz'o'j'n, kaj en Danubtrafikon. Est'is fond'it'a Sport'a Komitat'o por instru'i Esperant'o'n al turism'a'j ofic'ist'o'j. Est'is aprob'it'a la statut'o de Io'e kaj elekt'it'a nov'a direkci'o el 20 person'o'j. La 2a numer'o de la gazet'o raport'is, ke Antonije (frat'o de Tibor) kaj Tibor Sekelj kre'is modern'a'n aŭd'vid'a'n kurs'metod'o'n por instru'i Esperant'o'n kaj ke Tibor pled'is por Esperant'o en grav'a seminari'o pri turism'o, okaz'int'a en Bled (Jugoslavio) kun 1300 part'o'pren'ant'o'j. En la sam'a numer'o oni trov'as inform'o'n pri fond'o de Inter'naci'a Lig'o de Esperant'ist'a'j Pup'ist'o'j.

En 1967 Io'e hav'is 1024 aktiv'a'j'n membr'o'j'n, lanĉ'is kampanj'o'n “Paperkanonoj” (amas'a skrib'ad'o al turism'a'j agent'ej'o'j por prospekt'o'j en Esperant'o), ek'ag'is inter fer'voj'a'j staci'estr'o'j kaj en fak'a'j lern'ej'o'j, kaj ek'hav'is ofic'ej'o'n en Beogrado kun unu ofic'ist'o.

En septembr'o 1967 Student'a Esperant'o-Klub'o (Sek) el Zagrebo al'iĝ'is al Io'e. En 1968 Sek lanĉ'is inter'naci'a'j'n kultur'a'j'n feri'o'j'n en Jugoslavio kaj organiz'is kvar 15-tag'a'j'n inter'naci'a'j'n turism'a'j'n feri'o'j'n kun kultur'a en'hav'o surpriz'e alt'nivel'a: feri'ad'o en Zagrebo kun Pup'teatr'a Inter'naci'a Festival'o (PIF), feri'ad'o en Pul'a kun teatr'a festival'o, feri'ad'o en Poreč kun kanzon'festival'o, kaj film'festival'o en Dubrovnik.

La du unu'a'j festival'o'j ar'ig'is kelk'a'j'n profesi'a'j'n teatr'o'j'n el Zagrebo, Budapeŝto, Cluj (Rumani'o) kaj Sofio. La plej sukces'a est'is PIF. Sek decid'is organiz'i ĝi'n ankaŭ post'e. En 1968 Io'e plu plug'is la kamp'o'j'n komenc'it'a'j'n kaj daŭr'ig'is fos'i nov'a'j'n: flos'karavan'o sur la river'o Drav'a (Aŭstrio, Jugoslavio, Hungari'o), kampanj'o inter skolt'o'j, “Esperant'o en Geografi'o”, “Esperant'o en radi'o'j” k. s. En la du'a konferenc'o de Io'e, okaz'int'a en la 53a UK (Madrido, 1968), est'is elekt'it'a nov'a direkci'o kun 21 membr'o'j. Aper'is mond'map'o kun geografi'a'j nom'o'j en Esperant'o…

Tiu'jar'e jam aper'is kontraŭ'star'o de UEA al klopod'o'j de Io'e “infekt'i” la mov'ad'o'n per nov'a'j labor'metod'o'j. En 1969 Io'e prosper'is, plu ag'ant'e sur la komenc'it'a'j kamp'o'j: en turism'o Sekelj organiz'is cirkvit'a'j'n bus'karavan'o'j'n de Skandinavi'o ĝis Danub'o, PIF okaz'is sukces'e en Zagrebo la du'a'n foj'o'n kun financ'a sub'ten'o de la ŝtat'o. Komenc'iĝ'is pup'teatr'a'j turne'o'j, unu'e en Dan'land'o. En Zagrebo pro bezon'o pri infan'a publik'o start'is ok Esperant'o-kurs'o'j en element'a'j lern'ej'o'j. La tri'a konferenc'o okaz'is en Primošten en Kroati'o (aŭgust'o 1969). Ek'de la 20a numer'o Io'e-Gazet'o ŝanĝ'is la nom'o'n al Esperant'o-Gazet'o.

En aŭgust'o 1970 la direkci'o de Io'e kun'ven'is en Ternitz (Aŭstrio) kaj decid'is plu'ag'i en turism'o (kolekt'i mil turism'a'j'n urb'o'j'n kaj aktiv'i en ili, stimul'i aper'ig'o'n de turism'a'j prospekt'o'j en Esperant'o, daŭr'ig'i cirkvit'a'j'n bus'vojaĝ'o'j'n…), en kultur'o (teatr'a'j kaj pup'teatr'a'j festival'o'j), el'labor'i televid'a'n kurs'o'n (kiu unu'e est'is lanĉ'it'a en Ĉini'o kaj post'e en Nederlando), kaj ag'i en scienc'o (ĉef'e, en geografi'o). Dum la tri'a PIF en 1970 jam dek teatr'o'j prezent'is 27 spektakl'o'j'n por ok mil infan'o'j en Zagrebo kaj Sisak. (Mi mem profesi'iĝ'is kadr'e de popol'a universitat'o, kies task'o est'is en la post'a jar'o teknik'e organiz'i PIF.) Intens'iĝ'is la kampanj'o “Esperant'o en Danub'a trafik'o”, en kies kadr'o 30 ofic'ist'o'j de Jugoslavia river'a ŝip'ist'ar'o lern'is Esperant'o'n en Beogrado.

IOE-Gazeto

En 1971 dum du'on'a jar'o la revu'o'n redakt'is Antonije Sekelj, dum Tibor vojaĝ'is tra Aŭstrali'o, Nov'zeland'o kaj Nov'gvine'o. Tiu'jar'e Jugoslavia Esperant'o-Jun'ul'ar'a Asoci'o fond'is la entrepren'o'n Inter'naci'a Kultur'a Serv'o (Iks) kun sid'ej'o en Zagrebo, kiu ek'funkci'is post registr'iĝ'o en 1972 kun tri profesi'a'j ofic'ist'o'j (mi est'is direktor'o, kun'ofic'is Spomenka Štimec kaj Ruža Grujić, post'e Nikol'a Matijević).

Sed en 1972 Io'e ek'kriz'is. Ŝrump'is la membr'ar'o kaj aktiv'ad'o'j, mank'is mon'o, ne sukces'is kelk'a'j projekt'o'j, kaj la frat'o'j Sekelj ne plu pov'is ag'i sen'mon'e. La last'a numer'o de Esperant'o-Gazet'o aper'is en aŭtun'o 1972. Post la ĉes'o de la gazet'o Io'e esting'iĝ'is, sed rest'is enorm'a'j sekv'o'j. En Zagrebo Iks plu ag'ad'is kaj kresk'is ĝis 11 profesi'a'j ofic'ist'o'j en 1990, daŭr'e organiz'ant'e PIF-on – ĝis 1992 pli ol 160 pup'teatr'o'j el la mond'o lud'is en PIF iu'n teatr'aĵ'o'n en Esperant'o, tri'dek'o da ili est'is film'it'a'j de Televid'o Zagrebo kaj el'send'it'a'j en Esperant'o kun kroat'a'j sub'titol'o'j… Iks evolu'ig'is mult'a'j'n ali'a'j'n kultur'a'j'n ag'ad'o'j'n, el'don'ad'o'n, la Zagreb'an metod'o'n por instru'i Esperant'o'n, organiz'is 100-jar'iĝ'o'n de la Esperant'o-kultur'o en 1987 kaj IJK-on en Zagrebo en 1988 ktp. La profesi'a ag'ad'o en Zagrebo konduk'is al mult'a'j progres'o'j de Esperant'o en la tut'a tiam'a Jugoslavio.

La ĉes'o'n de Io'e ĉef'e kaŭz'is tio, ke la frat'o'j Sekelj ne sukces'is kre'i profesi'a'j'n entrepren'o'j'n, ekzempl'e, en la turism'a kamp'o, simil'e al tiu de Zagrebo en la kamp'o teatr'a. Ili ne kompren'is, ke la praktik'a ag'ad'o est'as ebl'a nur, se iu per'labor'as mon'o'n per ĝi. Tio sukces'is nur en Zagrebo, sed post'e pro la milit'o en Jugoslavio ankaŭ en Iks ĉes'is la Esperant'o-ag'ad'o, kvankam PIF ankoraŭ ekzist'as.

Zlatko Tišljar

Civiliz'o

Bit'libr'a revoluci'o

Stud'aĵ'o de Sergio Pokrovskij

Libr'o'j pres'it'a'j kaj cifer'ec'a'j

Okaz'as revoluci'o kompar'ebl'a al la Gutenberg'a. Ĉiam pli da hom'o'j leg'as libr'o'j'n per elektron'ik'a'j aranĝ'aĵ'o'j, kaj mult'a'j klar'e prefer'as tia'n libr'o'form'o'n. Ali'flank'e, mult'eg'e da hom'o'j energi'e insist'as pri si'a prefer'o por la tradici'a'j libr'o'j pres'it'a'j (paper'a'j).

Grav'a obĵet'o est'as la oft'e tro mal'bon'a kvalit'o de bit'libr'o'j pro ne'kompetent'a aŭ sen'zorg'a mem'el'don'ad'o. Tamen bedaŭr'ind'e nun tro oft'e mi pov'as dir'i la sam'o'n pri libr'o'j pres'it'a'j. Kaj ali'flank'e, ankaŭ libr'o'j tre el'star'a'j aper'ad'as kiel mem'el'don'o de kompetent'a aŭtor'o.

Mi bon'eg'e kompren'as ambaŭ si'n'ten'o'j'n. Kvankam mi iom post iom anstataŭ'ig'as mi'a'n paper'a'n bibliotek'o'n per cifer'ec'a, tamen rest'as ne'mal'mult'e da libr'o'j kiu'j'n mi plu ten'os (ankaŭ) en la pres'it'a form'o — iu'j'n kiel bel'a'j'n verk'o'j'n pres'art'a'j'n, ali'a'j'n pro sentimental'a re'memor'o pri la unu'a tra'leg'o en la form'o pres'it'a, kiel mal'nov'a'j'n kaj bon'e kon'at'a'j'n amik'o'j'n.

Mi prezent'os la argument'o'j'n de ambaŭ parti'o'j, tamen por far'i tio'n neces'as antaŭ'e fiks'i la termin'o'j'n.

Termin'ar'o

Mult'a'j esperant'ist'o'j paŭs'as en Esperant'o si'a'j'n naci'a'j'n termin'o'j'n, sen konsci'i, ke la naci'lingv'a'j tradici'o'j diferenc'as. Mi do difin'u:

bit'libr'o: Libr'o (t. e. kopi'o de verk'o) en form'o de cifer'ec'a dosier'o, leg'ebl'a per komput'il'o (precip'e, per poŝ'komput'il'o aŭ special'a elektron'ik'a libr'o'leg'il'o) uz'ant'e taŭg'a'n program'o'n.

La komenc'a bit- en la termin'o «bit'libr'o» est'as regul'a manier'o indik'i, ke tem'as pri aĵ'o cifer'ec'a (cifer'ec'a, bit'ig'it'a libr'o). Cifer'ec'a bibliotek'o (angl'e digital library) est'as kolekt'o da bit'libr'o'j.

Angl'e bit'libr'o'n oni nom'as «e-book» (de «electronic book»), kaj sekv'e ankaŭ en Esperant'o ekzist'as ties paŭs'aĵ'o'j: e-libr'o, elektron'ik'a libr'o. La plej grav'a ekzempl'o pri tia uz'o est'as la pionir'a seri'o da PDF-libr'o'j de Frank'o Luin.

Fig. 1. Marta

Fig. 1. La elektron'ik'a libr'o'leg'il'o «PocketBook360°».

Per si mem bit'libr'o ne est'as io elektron'ik'a; elektron'ik'a est'as aparat'o uz'at'a por ĝi'n leg'i: komput'il'o, poŝ'telefon'o aŭ special'a elektron'ik'a bit'libr'o'leg'il'o (angl'e e-reader), t. e. spec'o de plat'komput'il'o special'e far'it'a por leg'i bit'libr'o'j'n (ekz‑e Kindlo, aŭ mi'a mal'nov'eg'a PocketBook360° montr'it'a sur Fig. 1).

La termin'o leg'il'o (aŭ bit'libr'o'leg'il'o) pov'as indik'i du mal'sam'a'j'n afer'o'j'n: la aparat'o'n (do, elektron'ik'a'n leg'il'o'n) aŭ program'o'n (do, program'a'n leg'il'o'n, angl'e Reading App; ekz‑e Adob'e Acrobat Reader, Mobipocket Reader, Moon+ Reader est'as program'o'j).

Por mal'konfuz'i la du leg'il'o'j'n, mi nom'os la program'a'n leg'il'o'n libr'o'prezent'il'o (ĝi «prezent'as» bit'libr'o'n al la leg'ant'o, ĝi'n aranĝ'as kaj sur'ekran'ig'as).

Naci'lingv'a konfuz'o

Mi'a unu'a (kaj plu prefer'at'a) elektron'ik'a libr'o'leg'il'o est'is PocketBook360 (t. e. leg'il'o'n oni nom'as «poŝ'libr'o»). Sur la pak'aĵ'o de mi'a du'a leg'il'o (Sony PRS-T1) est'as pres'it'a du'lingv'a klar'ig'o: Digital Book Reader (angl'e), kaj Livre électronique (franc'e).

Jen konstat'o el la franc'a Vikipedio (laŭ la stat'o je 2015-12-24):

En la real'a uz'o «livre électronique» (elektron'ik'a libr'o) kaj livrel (valiz'vort'o respond'a al e-book) egal'e bon'e pov'as indik'i aŭ la en'hav'o'n (la tekst'o'n) aŭ, metonimi'e, la uj'o'n (la rimed'o'n ebl'ig'ant'a'n vid'ig'i la en'hav'o'n). Tiu'j du esprim'o'j sinonim'as do kun «liseuse» (leg'il'o), la elektron'ik'a leg'il'o destin'it'a por leg'i cifer'ec'a'j'n libr'o'j'n.

[Dans l’usage, livre électronique et livrel désignent aussi bi'e'n le contenu (le texte lu'i-même) que, par métonymie, le contenant (le support permettant de visualiser le contenu). Ces deux expressions sont donc aussi synonymes de « liseuse », le lecteur électronique destiné à lir'e les livres numériques.]

Simil'e en la rus'a Vikipedio (2015-12-26):

Электро́нная кни́га — … Данный термин применяется как для произведений, представленных в цифровой форме, так и в отношении устройств, используемых для их прочтения.
(Elektron'ik'a libr'o — … Ĉi tiu termin'o est'as uz'at'a kaj pri la verk'o'j prezent'it'a'j cifer'ec'e, kaj pri la aranĝ'aĵ'o'j uz'at'a'j por leg'i ili'n.)

Logik'e la termin'form'o «elektron'ik'a libr'o» egal'e (mal)konven'as por nom'i bit'libr'o'n aŭ leg'il'o'n:

en la senc'o «bit'libr'o» — ĝi est'as libr'o, sed ĝi ne est'as elektron'ik'a;
en la senc'o «elektron'ik'a libr'o'leg'il'o» — ĝi est'as elektron'ik'a, sed ĝi ne est'as libr'o.

Krom'e, la form'o E-libr'o est'as eĉ pli mis'gvid'a en Esperant'o, ĉar ni oft'e uz'as la mal'long'ig'o'n E por Esperant'o, ekz‑e E-klub'o, E-kongres'o ktp.

Inter'fak'a konfuz'o

Ali'a mal'facil'aĵ'o pri la termin'ar'o de la bit'libr'a fak'o est'as tio, ke mult'a'j tradici'a'j termin'o'j komput'ad'a'j est'as metafor'a'j vort'o'j, kiu'j ĉi-fak'e oft'e aktual'as ankaŭ rekt'a'senc'e. Ekz-e format'o, kiu'n oni oft'e angl'a'manier'e uz'as por parol'i pri datum'aranĝ'o de dosier'o, bezon'at'as en si'a rekt'a senc'o tip'o'grafi'a por parol'i pri ekran'o de elektron'ik'a leg'il'o; prezent'o, termin'o oft'e uz'at'a por parol'i pri «intern'a prezent'o» de inform'o'j, aktual'as kiam oni parol'as pri sur'ekran'ig'o.

Mi uz'os la termin'o'n norm'o por indik'i la manier'o'n en kiu bit'libr'o est'as aranĝ'it'a en si'a dosier'o (mi parol'os pri la bit'libr'a'j norm'o'j PDF, FictionBook, ePub ktp); mi dir'os bild'ig'o aŭ sur'ekran'ig'o kiam tem'os pri ekster'a prezent'o de bit'libr'o al la leg'ant'o.

Ĉi-sub'e libr'o indik'os verk'o'n rakont'a'n, kia'n oni leg'as de «komenc'o» ĝis «fin'o», ekz‑e roman'o aŭ scienc'a trakt'aĵ'o. Eventual'e ĝi pov'as hav'i mult'a'j'n intern'a'j'n referenc'o'j'n (hiper'tekst'a'j'n lig'il'o'j'n) — sed ĝi ne est'os vort'ar'o. La vort'ar'o'j postul'as iom ali'a'j'n teĥnik'o'j'n, ol la rakont'a'j libr'o'j; ili ne est'os ni'a tem'o ĉi tie — kvankam la klient'a uz'ebl'o de vort'ar'o'j est'as grav'a aspekt'o de bit'libr'a funkci'ad'o.

Mult'a'j libr'o'j en'ten'as koment'o'j'n: pied'not'o'j'n, fin'not'o'j'n (spec'o de hiper'tekst'a'j pec'o'j, ĵus menci'it'a'j). Ankaŭ la leg'ant'o pov'as skrib'i si'a'j'n koment'o'j'n, kaj la bit'libr'a'j prezent'il'o'j kutim'e dispon'ig'as special'a'j'n rimed'o'j'n por registr'i tia'j'n «marĝen'aĵ'o'j'n». Ĉi-sub'e la vort'o not'o rilat'as al part'o de la libr'o (pied'not'o ktp); dum la koment'o'j'n de la leg'ant'o mi nom'os rimark'o'j.

Ali'a kolizi'o est'as pri la vort'o paĝ'o, kiu est'as unu'o de tekst'a aranĝ'o en libr'o — kaj pov'as indik'i tut'a'n dokument'o'n (simil'a'n al «skrib'rul'o») en Ttt (ret'paĝ'o). Ĉi-sub'e paĝ'o aper'os nur en la tip'o'grafi'a signif'o.

Fiziologi'o, estetik'o, ergonomi'o

Tre bon'e mi kompren'as la hom'o'j'n, kiu'j abomen'as leg'i beletr'o'n de sur la ekran'o de sur'tabl'a komput'il'o. Ial tio mi'n lac'ig'as kaj ne est'as agrabl'a. Ebl'e pro la fon'lum'o, kiu lac'ig'as la okul'o'j'n; ebl'e pro la fiks'it'a'j poz'o kaj lok'o (tio probabl'e plej grav'as). Ali'a kaŭz'o pov'as est'i fort'a refleks'a asoci'aĵ'o de la komput'il'o kun streĉ'a labor'ad'o.

Tek'komput'il'o kaj precip'e plat'komput'il'o (angl'e tabl'et computer) aŭ «inteligent'a» poŝ'telefon'o (iu'j dir'as saĝ'telefon'o) for'ig'as la poz'a'j'n katen'o'j'n: oni pov'as ir'i i'e'n ajn, oni pov'as leg'i en brak'seĝ'o, sur sof'o aŭ en la lit'o; sed la bril'a kaj bunt'a ekran'o plu lac'ig'as la okul'o'j'n.

La avantaĝ'o'j de la bit'libr'o'j

Malgraŭ tiu'j rezerv'o'j, not'ind'as grav'a'j avantaĝ'o'j de la bit'libr'o'j.

1. Bit'libr'o est'as oportun'a por labor'o. Oni pov'as facil'e trov'i vort'o'n, fraz'o'n, dir'manier'o'n kaj ali'a'j'n inform'o'j'n per kun'tekst'a serĉ'o; oni pov'as rekt'e el la tekst'o facil'e konsult'i vort'ar'o'j'n aŭ enciklopedi'o'j'n (kies pres'it'a versi'o pez'as kilo'gram'o'j'n), lok'a'j'n aŭ (se dispon'ebl'as ret'konekt'o) ret'a'j'n; oni pov'as kopi'i tekst'o'n en verk'at'a'n artikol'o'n; en la libr'o'n oni pov'as skrib'i rimark'o'j'n aŭ almenaŭ al'don'i leg'o'sign'o'j'n.

2. Adapt'ebl'o al la vari'a'j aparat'o'j, ĉirkaŭ'a'j kondiĉ'o'j, humor'o kaj kapric'o. Unu sam'a'n bit'libr'o'n mi pov'as leg'i hejm'e aŭ vojaĝ'e; en trajn'o, avi'o, sur sof'o, sur plaĝ'o aŭ ĉe labor'tabl'o. Ie est'as mal'lum'e, ali'lok'e est'as hel'a sun'lum'o; ie mi hav'as grand'a'n ekran'o'n, ali'okaz'e mi leg'as per poŝ'telefon'o; tamen mi pov'as sinkron'ig'i la aparat'o'j'n per la Ret'o, kaj hav'i kontinu'a'n leg'ad'o'n.

Fig. 2

Fig. 2. Divers'a'j prezent'o'j de unu sam'a bit'libr'o.

Ne nur la aparat'o'j, sed ankaŭ mi'a'j humor'o kaj fart'o vari'as. Iam mi est'as en «humor'o serif'a», iam mi dezir'as tip'ar'o'n sen'serif'a'n. Iam mi pov'as leg'i sen okul'vitr'o'j tip'ar'o'n mal'grand'a'n, iam mi bezon'as tip'ar'o'n pli dik'a'n kaj grand'a'n. En pres'it'a libr'o la aranĝ'o est'as fiks'it'a, ebl'e ĝi est'as bel'a, ebl'e ĝi est'as fuŝ'a; la leg'ant'o dev'as pasiv'e ĝi'n akcept'i. Bit'libr'o'n mi pov'as re'aranĝ'i laŭ mi'a (ĉi-moment'a) bel'gust'o, mi mem pov'as aktiv'e kun'aŭtor'i pri la dezajn'o.

3. La bit'libr'o'j ŝpar'as spac'o'n. Malgraŭ mi'a pen'ad'o mi'n liber'ig'i de la paper'libr'o'j, mi tamen plu hav'as pli ol 40 m (la sum'a long'o de la libr'o'bret'o'j, mal'pli ol 2 mil volum'o'j) da ili en mi'a hejm'a bibliotek'o; sed mi hav'as mult'e pli da bit'libr'o'j (103 924 libr'o'j, 27 Gbajt) en mi'a (dimensi'e ne'grand'a) tek'komput'il'o.

For'vetur'ant'e al la varm'a mar'o, mi'a edz'in'o iam kun'pren'ad'is dek'o'j'n da poŝ'libr'a'j detektiv'a'j roman'o'j (cert'e pli ol kilo'gram'o'n, kaj grand'a'n volumen'o'n en la pak'aĵ'o). Nun ŝi hav'as tun'o'j'n da tia makulatur'o en si'a 300-gram'a leg'il'o. Ŝpar'o de pak'aĵ'o'j — sed ankaŭ ŝpar'o de arb'o'j.

4. Bit'libr'o'j'n facil'as akir'i kaj publik'ig'i. Mult'a'j libr'o'j iĝ'as dispon'ebl'a'j en la Ret'o (sen'pag'e aŭ kontraŭ mon'o) pli rapid'e ol sur paper'o. Kaj ali'flank'e, oni pov'as pli facil'e prepar'i bit'libr'o'n kaj publik'ig'i ĝi'n per la Ret'o, ol pres'ig'i ĝi'n per tradici'a el'don'ej'o. Mult'a'j bit'libr'o'j est'as tut'e sen'pag'a'j, kaj la per'pag'a'j est'as mult'obl'e mal'pli mult'e'kost'a'j ol la libr'o'j paper'a'j. Ekz‑e la plen'a verk'ar'o de Ch. Dickens kost'as en Amazon'o 99 cend'o'j'n.

Ekran'o'j tra'lum'a'j kaj reflekt'a'j

Por evit'i la lac'ig'a'n efik'o'n de la ekran'a fon'lum'o oni pov'as uz'i ekran'o'n reflekt'a'n, kiu mem ne el'ig'as lum'o'n tra la ekran'a'n bild'o'n (la tra'lum'o'n), sed vid'ig'as la bild'o'n per la ekster'a, ĉirkaŭ'a lum'o (sam'kiel pres'it'a paĝ'o). Tra'lum'a ekran'o «blind'iĝ'as» (pal'iĝ'as) sub rekt'a sun'lum'o, dum la reflekt'a ekran'o ĝust'e tie plej bon'e leg'ebl'as.

Nun'temp'e la plej prestiĝ'a'j elektron'ik'a'j libr'o'leg'il'o'j hav'as reflekt'a'j'n ekran'o'j'n funkci'ant'a'j'n per «elektron'ik'a ink'o» aŭ «elektron'ik'a paper'o» — teĥnologi'o'j alternativ'a'j al la likv'a'kristal'a'j kaj bild'o'tub'a'j.

Ĉi tiu'j inka-paper'a'j ekran'o'j hav'as kontrast'a'n kaj tre stabil'a'n bild'ig'o'n, sam'e bon'a'n, kiel la pres'aĵ'o'j sur la ordinar'a paper'o. La bild'o ne bezon'as re'gener'ad'o'n, kaj persist'as ĉe mal'ŝalt'o de elektr'o (do, tia'j ekran'o'j est'as eg'e energi'ŝpar'a'j: energi'o'n bezon'as nur bild'o'ŝanĝ'o, ekz‑e ĉe paĝ'o'turn'o).

Ali'flank'e, la komerc'e dispon'ebl'a'j inka-paper'a'j ekran'o'j est'as nigr'a-blank'a'j (kolor'a'j ekran'o'j tiu'tip'a'j ekzist'as en eksperiment'a'j parti'o'j, sed merkat'e ili rest'as marĝen'a'j); kaj ĉe tio ili est'as pli mult'e'kost'a'j. Eĉ pli grav'e, la bild'o'ŝanĝ'o est'as relativ'e mal'rapid'a, kaj postul'as apart'a'n for'viŝ'o'n de la antaŭ'a bild'o. La bild'o'ŝanĝ'o sur inka-paper'a ekran'o est'as pli okul'frap'a, lac'ig'a por la okul'o'j ol sur ekran'o likv'a'kristal'a. Atent'u tio'n, ĉar tio grav'os en post'a pri'skrib'o de libr'o'prezent'il'o'j.

Por mi ideal'a solv'o est'us likv'a'kristal'a reflekt'a ekran'o nigr'a-blank'a, kiel tiu pri'skrib'it'a en mi'a artikol'o pri Psi'o'n Rev'o+ (Lod'e n-ro 96, 2002:10). La kolor'o ne funkci'as por reflekt'a'j ekran'o'j likv'a'kristal'a'j — tiu'rilat'e ili simil'as la ekran'o'j'n inka-paper'a'j'n; ili konsum'as pli da elektr'o — kvankam je 30–60% mal'pli ol la kolor'a'j likv'a'kristal'a'j ekran'o'j kun fon'lum'o; sed la bild'o'ŝanĝ'o est'as perfekt'e facil'a kaj glat'a. Tia'j'n ekran'o'j'n hav'as pli'part'o da cifer'a'j horloĝ'o'j elektron'ik'a'j kaj la mal'nov'a'j kalkul'il'o'j. Bedaŭr'ind'e, la merkat'ist'o'j opini'as ke libr'o'leg'il'o'j kun tia'j mal'bunt'a'j kaj mal'mult'e'kost'a'j ekran'o'j est'us ne'vend'ebl'a'j. (La inka-paper'a'j ekran'o'j est'as egal'e mal'bunt'a'j, sed ili est'as pli impon'a'j ĉar mult'e'kost'a'j kaj prestiĝ'a'j kiel «nov'a teĥnologi'o»).

Lingv'o

Kelk'a'j rimark'o'j pri la t. n. “akuzativ'o”

de Michel Duc Goninaz

Unu'a Akt'o

Unu'a scen'o:
John am'as Margaret, kaj tial mi bat'as Aleksandron.

Por neŭtral'a observ'ant'o la du'a ĉi-supr'a fraz'er'o aparten'as al la lingv'o Esperant'o (ĝi est'as eĉ leg'ebl'a en la Fundament'o), sed ne la unu'a. Tamen, kaj paradoks'e, tio ne est'as evident'a por ĉiu'j esperant'ist'o'j.

Kiam mi preleg'is por franc'lingv'a'j instru'ant'o'j aŭ instru'ont'o'j de Esperant'o, mi far'is la jen'a'n rimark'o'n: se vi instru'as al vi'a'j lern'ant'o'j, ke “al rekt'a objekt'o oni dev'as al'don'i la morfem'o'n -n”, la plej obe'em'a'j produkt'os la jen'a'n fraz'o'n:

*Mi Salut'is La NAJBARINONN

Tio ja est'us normal'a rezult'o de la al'don'o de -n al la objekt'o najbar'in'o'n. Kompren'ebl'e tio okaz'os tre mal'oft'e. Pli oft'e okaz'os, ke la sub'konsci'o de la lern'ant'o suflor'os al li aŭ ŝi: “kial al'don'i i'o'n al vort'o (sub'kompren'it'e: tia, kia ĝi aper'as en t. n. “vort'ar'o”), pri kiu oni jam sci'as, ke ĝi est'as rekt'a objekt'o? Prefer'ind'as ne obe'i tia'n stult'a'n regul'o'n”. La rezult'o, evident'e pli oft'a, est'os:

*Mi Salut'is La Najbar'in'o

El tio konklud'iĝ'as, ke vi'a regul'o est'as mal'bon'a.

Nun, imag'u, ke en liber'a tekst'o (ne traduk'o) la lern'ant'o skrib'is: *Mi Salut'is La Najbar'in'o. Se la instru'ist'o sever'e admon'as la lern'ant'o'n “Vi forges'is la akuzativ'o'n! Vi dev'us skrib'i … Najbar'in'o'n”, tiu instru'ist'o montr'as, ke li, la “instru'ist'o”, pro evident'a kial'o, tut'e ne sci'pov'as Esperant'o'n. Kio'n ali'a'n dir'i pri hom'o, kiu asert'as, ke li kompren'as fraz'o'n ne'kompren'ebl'a'n, kaj sekv'e arog'as korekt'i ĝi'n?

La didaktik'a problem'o kaj la lingv'o'scienc'a pri'skrib'o perfekt'e inter'kongru'as. Ek'lern'o de Esperant'o far'e de mem'lern'ant'o per'e de sufiĉ'e vast'a fid'ind'a tekst'ar'o konduk'as al tiu konklud'o: la vort'o'j, kiu'j en'hav'as la fin'a'n morfem'o'n -n est'as aŭ rekt'a'j objekt'o'j aŭ divers'a'j adjekt'o'j, neniam subjekt'o'j. Ĉar oni anonc'is al tiu lern'ont'o, ke la sintaks'o de Esperant'o est'as regul'a, tiu konstat'o dev'as sufiĉ'i kaj eksklud'i ali'a'n regul'o'n. Konkret'e, la unu'a lecion'o pov'us en'hav'i la jen'a'j'n plej element'a'j'n inform'o'j'n:

De'pend'e de la semantik'o de la predikat'o, plej simpl'a tip'a fraz'o pov'as konsist'i el

1. verb'a form'o (V): Pluv'as;

2. verb'a form'o + subjekt'o (VS): Dorm'as + Student'o, Mank'as + Mon'o, Leg'as + Student'o;

3. verb'a form'o + subjekt'o + objekt'o (VSO): Leg'as + Student'o + Libr'o'n.

El tio sekv'as, ke “leg'as student'o” est'as fraz'o, dum “leg'as libr'o'n” ne est'as fraz'o, ĉar mank'as o-vort'o, kiu dev'as aper'i unu'e, ne en la si'n'sekv'o de la vort'o'j en parol'o aŭ skrib'o, sed en la struktur'o de la fraz'o.

Ni'a kar'memor'a Georges Lag'rang'e, kiu kelk'a'temp'e ofic'is kiel direktor'o de la sekci'o Gramatik'o en la Akademi'o, sed ĝu'is mal'mult'a'n atent'o'n, insist'is pri la el'lern'o de tiu'j baz'a'j struktur'o'j “dum la unu'a lecion'o”.

Kiam mi instru'is ni'a'n lingv'o'n al grup'o de jun'a'j – mi sub'strek'u: franc'lingv'a'j – infan'o'j per metod'o tut'e rekt'a, sen la plej et'a alud'o pri gramatik'o, ili tre rapid'e ek'kapabl'is respond'i al tia'j demand'o'j: “Ĉu la karot'o'n manĝ'as la azen'o? – Jes – Ĉu la azen'o'n manĝ'as la karot'o? – Ne (plus rid'o'j).

Oni pov'as las'i por la du'a lecion'o la en'konduk'o'n de ali'a'j komplement'o'j (du'a objekt'o en Don'is + Student'o + Libr'o'n + Al Kamarad'o, adjekt'o'j kia'j En La Lift'o, Post La Lecion'o ktp, ktp). Oni klar'ig'os post'e la ekzist'o'n de vort'o'j aŭ sintagm'o'j el la parol'a lingv'aĵ'o, anstataŭ'ant'a'j tut'a'n fraz'o'n (ekz. Jes! ) aŭ sub'kompren'ant'a'j iu'n verb'a'n form'o'n (Bon'a'n Tag'o'n!Antaŭ'e'n!), kaj la uz'manier'o'n de i-vort'o'j, kiu'j ne funkci'as predikat'e. Sed jam est'os klar'e, ke o-vort'o sen post'a -n neniam pov'as est'i rekt'a objekt'o.

Kio valid'as por la o-vort'o'j valid'as por ties variant'o'j (mond' = mond'o) kaj por tiu'j vort'o'j, kiu'j pov'as ricev'i la sam'a'j'n funkci'o'j'n (pronom'o'j person'a'j, iu'j “tabel'vort'o'j” de la seri'o'j -iu, -io) aŭ funkci'as epitet'e al o-vort'o'j (a-vort'o'j).

Tio signif'as, ke por ĉiu'j koncern'at'a'j leksem'o'j ekzist'as fakt'e du apart'a'j vort'o'j, ekz. Libr'o/Libr'o'n, el kiu'j nur unu est'as registr'it'a en la “vort'ar'o'j” Tiu'j'n du form'o'j'n la lingv'o'uz'ant'o dev'as konserv'i en si'a memor'o, ĉar li/ŝi dev'as elekt'i inter ili laŭ la funkci'o, kiu'n li/ŝi vol'as uz'i. Tio dev'us est'i facil'a pro la unik'ec'o de la diferenc'o (morfem'o “nul” / morfem'o -n), tut'e sam'e, kiel la elekt'o inter singular'o kaj plural'o est'as facil'a, sed mal'pli grav'a, ĉar ĝi ne tuŝ'as la sintaks'o'n. Sed la ekonomi'a princip'o, uz'it'a de Zamenhof, don'as la mal'ĝust'a'n impres'o'n, ke oni “al'don'as” nov'a'n morfem'o'n.

Kaj nun aper'as ali'a didaktik'a erar'eg'o: la kompar'o kun fleksi'a'j lingv'o'j. Ni hered'is tio'n de Zamenhof, kiu antaŭ pli ol unu jar'cent'o klopod'is en dek ses paragraf'et'o'j klar'ig'i la gramatik'o'n de si'a lingv'o'projekt'o al uz'ant'o'j de kvin eŭrop'a'j lingv'o'j. Prefer'ind'as forges'i tiu'j'n ne'uz'ebl'a'j'n klar'ig'o'j'n, kiu'j kvazaŭ trud'as al la esperant'o'parol'ant'o'j la ne'util'a'j'n koncept'o'j'n “deklinaci'o” kaj “kaz'o'j”.

Unu'flank'e, parol'i pri deklinaci'o, kiam ekzist'as nur du ŝajn'a'j “kaz'o'j” ne est'as tre util'e. La kaz'o'j, menci'it'a'j de Zamenhof en la Gramatik'o de la Fundament'o (genitiv'o, dativ'o k. a.) en Esperant'o ne ekzist'as. Por prav'ig'i la koncept'o'n kaz'o la aŭtor'o'j de Pag el'pens'is la termin'o'n prepozitiv'o. Tio rezult'as el konfuz'o inter funkci'o kaj kaz'o.

Ali'flank'e, la oft'e mal'simpl'a'j form'o'j de kaz'fin'aĵ'o'j en lingv'o'j oft'e menci'at'a'j (helen'a, latin'a, slav'a'j…) prezent'as la jen'a'n kontraŭ'dir'o'n: ili oft'e est'as ne'util'a'j pro la dev'ig'a uz'o (t. n. reg'ad'o) de iu kaz'o post iu prepozici'o. Kaj invers'e, ili hav'as grav'a'j'n mank'o'j'n pro la sam'ec'o de form'o'j inter nominativ'o kaj akuzativ'o en iu'j genr'a'j kategori'o'j, La parol'ant'o'j de “sen'deklinaci'a'j” lingv'o'j, kiu'j, por pardon'ig'i si'a'n mis'uz'o'n de -n, asert'as, ke por german'o aŭ rus'o la uz'o de la esperant'lingv'a akuzativ'o est'as pli facil'a, ĉar ili hav'as kaz'o'j'n en si'a'j lingv'o'j, grav'e erar'as. Rus'lingv'an'o, kiu rest'us sub la influ'o de si'a etn'a lingv'o, volont'e dir'us en laŭ'dir'a Esperant'o: *Mi aĉet'is spegul'o, ferm'is la fenestr'o kaj leg'is revu'o. Est'as do prefer'ind'e forges'i laŭ'dir'a'n simil'ec'o'n de Esperant'o kun lingv'o'j, kia'j la german'a aŭ rus'a, kies parol'ant'o'j pov'as, almenaŭ teori'e, produkt'i fraz'o'n, kiu traduk'iĝ'us laŭ'vort'e en laŭ'dir'a Esperant'o: *(La) patr'in'o am'as (la) fil'in'o.

La simil'ec'o de Esperant'o kun tiu'j eŭrop'a'j lingv'o'j fakt'e konsist'as nur en:

– la ne'ekzist'o de ergativ'o, kiu ali'manier'e organiz'as la rilat'o'j'n inter verb'o, subjekt'o kaj eventual'a objekt'o;

– la ekzist'o de morfem'o, kiu glu'iĝ'as fin'e de vort'o (do, la t. n. “akuzativ'o”) kaj mark'as la objekt'o'n kaj kelk'a'j'n ali'a'j'n komplement'o'j'n, dum ĉiu'j ceter'a'j komplement'o'j est'as mark'it'a'j per prepozici'o'j. Se Zamenhof uz'us prepozici'o'n ankaŭ por la rekt'a komplement'o, laŭ la model'o mi bat'as je Aleksandro aŭ *mi bat'as na Aleksandro, ni'a lingv'o funkci'us pli simpl'e, kun mal'pli da hezit'o'j aŭ erar'o'j. Sed tio'n bedaŭr'i est'as tro mal'fru'e.

La sistem'o de par'o'j laŭ la model'o libr'o(j)/libr'o(j)n est'as sen'problem'e aplik'ebl'a al la t. n. propr'a'j nom'o'j. Se iu person'a nom'o aper'as sen fin'a o (Saul, Amalek, Zamenhof k. a.), tiu -o aper'as kun la morfem'o -n laŭ la model'o mond'/mond'o'n.

Tiel ni ricev'as la ekzempl'a'n fraz'o'n el la Bibli'o:

Saul venk'o'bat'is Amalekon

La Plen'a Analiz'a Gramatik'o (§40) montr'as per kelk'a'j ekzempl'o'j la ebl'a'j'n variant'o'j'n por nom'o'j ne-esperant'ig'it'a'j: uz'o de -n post nom'o fin'iĝ'ant'a per vokal'o (Eliŝa/Eliŝan) kun eventual'a uz'o de strek'et'o: Dant'e/Dant'e-n; antaŭ'met'o de esperant'lingv'a vort'o: (s-ro) Boirac/s-ro'n Boirac. La uz'o de strek'et'o renkont'iĝ'as mal'oft'e en la nun'a uz'ad'o, kaj la koncept'o “vokal'o” mal'klar'as (fonem'o aŭ grafem'o?). Kelk'a'j don'it'a'j ekzempl'o'j ne plu valid'as: Shakespeare-on kaj Dant'e-n hav'as nun la form'o'j'n Ŝekspiron (ceter'e Zamenhof-origin'a'n) kaj Dant'o'n. La form'o'n Bordeaux, ne el'parol'ebl'a'n de ne'franc'lingv'an'o'j, anstataŭ'is la form'o Bordoz'o.

Mult'a'j propr'a'j nom'o'j rest'as sen esperant'ig'it'a'j form'o'j pro du kial'o'j:

– la esperant'ig'o postul'as i'a'n fam'o'n de la menci'it'a person'o aŭ lok'o, eĉ se nur en la lim'o'j de la esperant'ist'ar'o. Ĝi postul'as ankaŭ la aprob'o'n de mult'a'j lingv'o'uz'ant'o'j, konstat'ebl'a'n en la uz'ad'o.

– ekzist'as fort'a rezist'o al tia esperant'ig'o pro fetiĉ'ism'a respekt'o al la “oficial'a'j” (leg'u: naci'lingv'a'j) form'o'j de la propr'a'j nom'o'j. Mult'a'j esperant'ist'o'j, kiu'j ja dev'as uz'i arab'a'j'n, ĉin'a'j'n aŭ rus'a'j'n nom'o'j'n sub “latin'ig'it'a” form'o, ne aŭdac'as ag'i kiel litov'lingv'an'o'j, kiu'j sen'problem'e skrib'as pri Šekspyras. Moljeras, Tolstoj'us kaj, kompren'ebl'e Zamenhofas, Kaločajus kaj Old'as.

Sekv'as konsekvenc'o de tiu fetiĉ'ism'o: ekzist'as grand'a hezit'o uz'i la morfem'o'n -n kun nom'o ne'asimil'it'a. Tamen la lingv'o'j kun kaz'a sistem'o deklinaci'as la propr'a'j'n nom'o'j'n (foj'foj'e kun escept'o'j!). Du pol'a'j amik'in'o'j en si'a'j naci'lingv'a'j verk'o'j menci'is mi'a'n nom'o'n dativ'e (unu por dank'i, la ali'a por dediĉ'i poem'o'n). Rezult'is du'obl'a variant'o: Michelowi Duc Goninaz kaj Michelowi Duc Goninazowi. Mi ne protest'is, kvazaŭ oni atenc'is la ne'tuŝ'ebl'ec'o'n de mi'a oficial'a nom'o. Mi krom'e kutim'as de'long'e vid'i mi'a'n nom'o'n sub la form'o Мишель Дюк Гониназ (deklinaci'ebl'a, evident'e!). Tiu fetiĉ'ism'o est'as do por mi ne'kompren'ebl'a.

Sed ni re'ven'u al la Bibli'o. La ĝust'a esperant'lingv'a fraz'o Saul venk'o'bat'is Amalekon hav'as la sam'a'n sintaks'a'n struktur'o'n kaj la sam'a'n senc'a'n en'hav'o'n, kiel la fraz'o'j Amalekon venk'o'bat'is Saul aŭ Amalekon Saul venk'o'bat'is. La ord'o de la satelit'o'j de la verb'o hav'as neni'a'n rol'o'n en la sintaks'o de ni'a lingv'o. Ĝi aparten'as al pragmat'ik'o: oni em'as menci'i unu'a'vic'e tio'n, kio ŝajn'as pli grav'a por inform'o. Tiel okaz'as por la komun'a'j nom'o'j. Al la demand'o “kio nov'a pri la kat'o?”, la respond'o est'os “la kat'o manĝ'is la bifstek'o'n”; al la demand'o “kio nov'a pri la bifstek'o?”, la respond'o est'os: “la bifstek'o'n manĝ'is la kat'o”. La rezult'o est'as la sam'a, vari'as nur la manier'o ĝi'n prezent'i. Menci'o unu'a'vic'a de la rekt'a objekt'o ne est'as escept'o, stil'a apart'aĵ'o, kapric'o de poet'o. Tia ĝi pov'as est'i en Id'o, ne en Esperant'o. Ĝi est'as normal'a uz'ad'o de ni'a lingv'o kun nuanc'o'j, ebl'ig'at'a'j de ĝi'a struktur'o. Sekv'e ni pov'as dir'i egal'e Ludovik'o bat'as Aleksandron aŭ Aleksandron bat'as Ludovik'o. Statistik'o, kiu montr'us, ke la ord'o SVO est'as la plej oft'a (i.a. pro la ekzist'o de pasiv'a'j form'o'j en ni'a lingv'o), neniel pov'us modif'i la fundament'a'n regul'o'n pri la mark'il'o'j de S kaj O. Tiu'j, kiu'j vol'as en la ĉi-supr'a fraz'o uz'i ali'a'j'n nom'o'j'n (ekzempl'e Louis kaj Saŝa), ne rajt'as mal'observ'i tiu'n fundament'a'n regul'o'n. Ceter'e, Zamenhof zorg'e don'is al ni en la Fundament'o ekzempl'o'n de fraz'o kun unu'a'vic'a menci'o de propr'a'j nom'o'j sub on-form'o'j: “Johanon, Nikolaon <…> ili'a'j ge'patr'o'j nom'as Johanĉjo <…>, Nikolĉjo <…>”.

Kiel mi, lern'ant'o, re'ag'us al instru'ist'o, kiu mi'n skold'us pro mi'a fraz'o *Mi kis'is knab'in'o, sed aprob'us, se mi dir'us *Mi kis'is Nelly, Irmtraud kaj Antoinette, pretekst'e, ke tio est'as tut'e klar'a, ĉar mi ja dir'is “mi”, ne “mi'n”? La absurd'ec'o de tia situaci'o aper'as plej ekstrem'e, kiam oni leg'as la fraz'o'n John am'as Margaret, menci'it'a'n de D. Moirand en ties verk'o Material'o'j pri la nun'a uz'ad'o de la akuzativ'o. Tiam ni konstat'as, ke ni est'as tut'e ekster la lingv'a sistem'o “kiu'n kiu -as?”. Tial la jen'a koment'o al tiu strang'a fraz'o ne pov'as koncern'i ni'a'n lingv'o'n:

“Se ambaŭ la subjekt'o kaj la objekt'o est'as ne'kongru'kapabl'a'j, la vort'ord'o pren'as sur si'n la disting'a'n task'o'n, laŭ la princip'o: Subjekt'o + Verb'o + Rk (objekt'o); John am'as Margaret = li am'as ŝi'n; Margaret am'as John = ŝi am'as li'n.”

Ne nur tiu regul'o pri vort'ord'o ne ekzist'as, sed krom'e tiu pseŭdo'regul'o mal'aper'ig'as la ebl'a'j'n el'dir'o'j'n “ŝi'n am'as li” kaj “li'n am'as ŝi”, t. e. detru'as plej fundament'a'j'n esprim'ebl'o'j'n de ni'a lingv'o.

Est'as sam'e ne'kompren'ebl'e, ke en la PMEG de B. Wennergren (35.2) trov'ebl'as tia'j ekzempl'o'j kaj koment'o'j:

“Li admir'as Zamenhof. La nom'o Zamenhof rol'as kiel objekt'o sen N-fin'aĵ'o.

Ĉu vi kon'as Anna? La nom'o Anna rol'as objekt'e sen N-fin'aĵ'o.

Li renkont'is Vigdís Finnbogadóttir. La Islanda nom'o Vigdís Finnbogadóttir rol'as objekt'e sen Esperant'a'j fin'aĵ'o'j.”

Tiu'j ekzempl'o'j kaj ties prav'ig'o'j grav'e sub'fos'as la plej grav'a'j'n sintaks'a'j'n princip'o'j'n de la esperant'lingv'a sintaks'o. “Li'n admir'as Zamenhof, Ĉu vi'n kon'as Anna? Li'n renkont'is Vigdís Finbogadóttir” est'as laŭ'norm'a'j esperant'lingv'a'j fraz'o'j. La antaŭ'e menci'it'a'j cert'e ne.

Du'a scen'o:
Leg'u Zamenhof!

Iam mi leg'is en Esperant'a gazet'o la jen'a'n admon'o'n: Leg'u ZAMENHOF!

Se mi dev'us taks'i ĉi tiu'n fraz'o'n, mi nepr'e dir'us, ke ĝi est'as plen'e ĝust'a, ĉar ĝi aparten'as al la paradigm'o “dorm'u Zamenhof, manĝ'u Zamenhof, ne fum'u Zamenhof” ktp. Nom'e, la el'dir'ant'o esprim'as la dezir'o'n, ke Zamenhof leg'u. Neni'u “akuzativ'o” est'is “forges'it'a”. Problem'o pov'as est'iĝ'i pro la konvenci'a ne'uz'o de ci/vi kun u-vort'o ĉe rekt'a parol'o. Se oni uz'as tiu'n konvenci'o'n, la ver'a subjekt'o, eĉ se sub'kompren'it'a, est'as ci/vi. Tia fraz'o est'as do ebl'a, se la nom'o de la person'o est'as uz'at'a vokativ'e, do sen -n. Tia'n ordon'a'n fraz'o'n pov'us el'dir'i instru'ist'o al la lern'ant'o Zamenhof, kaj skrib'e ĝi aper'us tiel: “(ci) leg'u, Zamenhof!”. Jen do unu pli'a interpret'o tut'e ĝust'a. Sed se la aŭtor'o de la menci'it'a admon'o Leg'u Zamenhof! intenc'is el'dir'i i'o'n ali'a'n, tio signif'as, ke li aŭ ŝi ne nur bezon'as iom leg'i Zamenhofon, sed eĉ ne ating'is la nivel'o'n de la unu'a lecion'o de lern'o'libr'o por komenc'ant'o'j. Eĉ pli grav'a est'us la konstat'o, ke la esperant'ist'o'j ne uz'as inter si la sam'a'n lingv'o'n.

Kaj est'as ver'e ne'kompren'ebl'e, kial la Akademi'o ankoraŭ ne atent'ig'is la esperant'ist'ar'o'n pri la ĝust'a uz'ad'o de la morfem'o -n kaj pri la avert'o de Zamenhof: “Mal'saĝ'ul'o'n ĉiu bat'as”.

Du'a akt'o (Ĉu dec'as aĉet'i kelk'e da seĝ'et'o'j?) aper'os en la ven'ont'a numer'o de La Ond'o de Esperant'o.

* En lingv'ist'ik'a'j tekst'o'j la asterisk'o sign'as ne'norm'a'j'n (erar'a'j'n) fraz'o'j'n aŭ vort'o'form'o'j'n.

Lindstedt

Se Esperant'o est'as tiel facil'a, kial oft'as erar'o'j en tekst'o'j?

Blog'aĵ'o de Jouko Lindstedt

Mi am'as libr'o'j'n. Ĉiam est'as ekscit'a moment'o ten'i nov'a'n libr'o'n en la man'o'j kaj komenc'i rigard'i, foli'um'i kaj leg'i ĝi'n (ver'dir'e mi ankaŭ unu'e ĝi'n flar'as). Ĉe Esperant'a'j libr'o'j mi tamen lern'is rest'i unu'e iom rezerv'iĝ'em'a por gard'i mi'n kontraŭ dis'rev'iĝ'o: tro oft'e ĝen'a'j erar'o'j gramatik'a'j kaj vort'ar'a'j for'manĝ'as part'o'n de la ĝu'o. Kiam la infan'o'j est'is mal'grand'a'j kaj mi voĉ'leg'is al ili Esperant'a'j'n infan'libr'o'j'n, mi ĉiam dev'is est'i prepar'it'a por dum'leg'e korekt'i erar'o'j'n. Kaj kiam oni recenz'as libr'o'n, preskaŭ ĉiam oni dev'as decid'i, ĉu koment'i ankaŭ la lingv'aĵ'o'n, kiu, diabl'e, dev'us est'i tut'e mal'ĉef'a afer'o – se ĝi do est'us en ord'o.

Rimark'u, ke mi ne parol'as pri vari'ad'o, kiu natur'e est'as pli grand'a en Esperant'o ol en lingv'o'j, kies norm'o'n difin'as la kapric'a evolu'o ĉe de'nask'a'j parol'ant'o'j. Ke oni pov'as kaj help'i iu'n kaj help'i al iu, dum la pli'mult'o de la lingv'o'j permes'as nur unu el ĉi tiu'j alternativ'o'j, est'as avantaĝ'o de Esperant'o. Ke la vort'o'n Fundament'a'n dis'rev'iĝ'o, uz'it'a'n en la antaŭ'a aline'o, iu'j ali'a'j prefer'e anstataŭ'ig'us per el'rev'iĝ'o, tromp'iĝ'o aŭ eĉ desapont'o, est'as fakt'o, kiu'n mi sen'protest'e akcept'as. Per la vort'o erar'o mi cel'as proksim'um'e “esprim'o'n, kiu'n la verk'ant'o aŭ parol'ant'o ne uz'us, se ŝi-li sci'us Esperant'o'n pli bon'e”. Do, mi formul'u mi'a'n demand'o'n ĉi-foj'a'n jen'e: se Esperant'o est'as tiel facil'a lingv'o, kiel ni esperant'ist'o'j dir'as (kaj ankaŭ subjektiv'e mem spert'is!), kial do ni'a lingv'o'sci'o est'as tiel mank'hav'a, ke oft'as erar'o'j en libr'o'j kaj ali'a'j tekst'o'j?

La lingv'ist'o'j opini'as, ke ne ebl'as mezur'i la facil'ec'o'n de iu lingv'o absolut'e, sen'konsider'e de tio, kiu lern'as la lingv'o'n kaj en kiu aĝ'o. Sed pli kaj pli da lingv'ist'o'j nun'temp'e tamen pret'as akcept'i, ke efektiv'e iu'j lingv'o'j est'as pli facil'e lern'ebl'a'j ol ali'a'j tiam, kiam tem'as pri plen'kresk'ul'o'j lern'ant'a'j nov'a'n lingv'o'n al'don'e al si'a de'nask'a. Ni pov'as do parol'i pri diferenc'o'j en la L2-facil'ec'o de lingv'o'j, kie L2 signif'as “du'a'n lingv'o'n” (kiu kompren'ebl'e pov'as est'i tri'a aŭ kvar'a, sed grav'as, ke ĝi ne est'as L1, la lingv'o kiu'n la koncern'a hom'o akir'is infan'aĝ'e kiel si'a'n unu'a'n).

Unu el la ĉef'a'j trajt'o'j influ'ant'a'j la L2-facil'ec'o'n de iu lingv'o est'as, kia'j'n gramatik'a'j'n disting'o'j'n oni dev'ig'e dev'as far'i en la lingv'o, kaj kiel simpl'a'j est'as la mark'il'o'j, uz'at'a'j por indik'i tiu'j'n disting'o'j'n. Tiu'rilat'e Esperant'o est'as relativ'e facil'a. Ekzempl'e, ĝi hav'as nur tri verb'o'temp'o'j'n kaj ili'a'j mark'il'o'j est'as ĉiam la sam'a'j (-as, -is kaj -os). Ali'flank'e, Esperant'o est'as pli mal'facil'a ol la lingv'o'j, kie oni tut'e ne bezon'as mark'i la verb'o'temp'o'j'n, se en la kun'tekst'o est'as klar'e, pri kiu temp'o oni parol'as. Est'us pli facil'e, se oni ne bezon'us elekt'i la ĝust'a'n fin'aĵ'o'n en Mi respond'os al vi tuj kiam mi fin'leg– ĉi tiu'n leter'o'n.

La gramatik'o de Esperant'o tamen en'ten'as almenaŭ tri trajt'o'j'n, kiu'j mal'pli'ig'as ĝi'a'n L2-facil'ec'o'n kaj oft'e kaŭz'as erar'o'j'n:

– La akuzativ'o. Est'us pli facil'e, se ni ne bezon'us dev'ig'e mark'i la rekt'a'n objekt'o'n (kaj kelk'a'j'n ali'a'j'n fraz'o'part'o'j'n) per -n. La komenc'ant'o'j oft'e forges'as pri ĝi. Lern'int'e iom pli, ili komenc'as tro'uz'i ĝi'n: okaz'is akcident'o'n kaj mank'is help'ant'o'j'n! (Tia'j'n tro'a'j'n uz'o'j'n la lingv'ist'o'j nom'as hiper'korekt'ism'o'j.) Est'as interes'e kompar'i tio'n kun la norm'a bulgar'a lingv'o, en kiu'n oni si'a'temp'e en'konduk'is disting'o'n inter la nominativ'a kaj akuzativ'a difin'a'j artikol'o'j de la vir'a genr'o, kvankam neni'u bulgar'a dialekt'o kon'as tiu'n disting'o'n: ordinar'a'j bulgar'o'j oft'e erar'as pri tiu disting'o, kiam ili skrib'as si'a'n ge'patr'a'n lingv'o'n – kvankam oni uz'as ne mal'mult'e da energi'o por instru'i ĝi'n en la lern'ej'o'j. Neni'u bulgar'o uz'as tiu'n disting'o'n konsekvenc'e en parol'ad'o, ĉar tio est'us tro mal'facil'a. (Efektiv'e, mi, por kiu la bulgar'a est'as L2, erar'as mal'pli ol la mez'um'a bulgar'o.)

– La dev'ig'a disting'o inter transitiv'a'j kaj ne'transitiv'a'j verb'o'j, kiu'n oni dev'as apart'e lern'i ĉe ĉiu verb'o'radik'o. Oni dev'as lern'i, ke la kun'ven'o ne pov'as komenc'i aŭ fin'i, sed ĝi ja pov'as ĉes'i; aŭ ke oni ĉagren'iĝ'as, sed ne indign'iĝ'as, nur indign'as. La afiks'o'j -ig- kaj -iĝ- oft'e mank'as aŭ, mal'e, est'as uz'at'a'j super'flu'e.

– La difin'a artikol'o la. Por la parol'ant'o'j de la lingv'o'j, kiu'j ne dev'ig'e mark'as difin'it'ec'o'n, ĝi'a uz'ad'o est'as mal'facil'a. Finn'o'j, rus'o'j aŭ pol'o'j oft'e ĝi'n forges'as. Kaj eĉ la lingv'o'j, kiu'j hav'as difin'a'n artikol'o'n, uz'as ĝi'n laŭ divers'a'j regul'o'j. Ĉu ni dir'u hom'a soci'o baz'iĝ'as sur lingv'o, kiel la angl'a, aŭ la hom'a soci'o baz'iĝ'as sur la lingv'o, kiel ver'ŝajn'e la pli'mult'o de la lingv'o'j artikol'hav'a'j?

Rimark'u, ke mi ne propon'as re'form'i Esperant'o'n ĉi-rilat'e. Tio ne ebl'as. Mi nur konstat'as, ke la gramatik'o de Esperant'o dev'ig'as ni'n mark'i cert'a'j'n disting'o'j'n, kiu'j ne en ĉiu'j lingv'o'j est'as dev'ig'e mark'at'a'j, kaj tio est'as unu font'o de erar'o'j.

Tut'e ali'spec'a font'o de erar'o'j est'as, paradoks'e, la reputaci'o de Esperant'o kiel facil'a lingv'o. Tio instig'as mult'a'j'n sam'ide'an'o'j'n al mal'diligent'o: ĉar la lingv'o est'as tiel mir'ind'e facil'a, kial mi pen'u lern'i ĝi'n pli kaj pli? Prefer'e mi tuj komenc'u uz'i ĝi'n kaj traduk'i la klasik'aĵ'o'j'n de mi'a naci'a literatur'o! – La hom'o'j, kiu'j promes'as, ke Esperant'o est'as dek'obl'e pli facil'a ol iu ajn ali'a lingv'o, est'as ĉarlatan'o'j kiu'j eg'e mal'util'as al ĝi.

Sed oft'e tem'as ne pri mal'diligent'ec'o aŭ pri mal'vol'o lern'i pli. Fin'fin'e, lingv'o'sci'o est'as ne teori'a sci'o, sed praktik'a sci'pov'o. Mank'as ebl'o'j kaj okaz'o'j praktik'e uz'i Esperant'o'n, si'n ekzerc'i en ĝi. Tio'n oni vid'as, kiam oni kompar'as Esperant'o'n kun la angl'a, kiu'n pli kaj pli da hom'o'j vol'e-ne'vol'e dev'as ĉie leg'i kaj aŭd'i, oft'e ankaŭ skrib'i kaj parol'i. Ni ne ating'as tia'n lingv'o'sci'o'n en la angl'a, kia'n hav'as la de'nask'a'j parol'ant'o'j, sed pli kaj pli da hom'o'j lern'as parol'i angl'e pri difin'it'a'j tem'o'j sufiĉ'e bon'e.

Esplor'o'j en Finnlando montr'is, ke knab'o'j oft'e lern'as la angl'a'n pli bon'e ol knab'in'o'j, ekster la lern'ej'o, dank'e al komput'il'a'j lud'o'j.

Ĝust'e dank'e al konstant'a praktik'ad'o, mult'a'j lern'as uz'i la angl'a'n en iu difin'it'a fak'o. Kaj bedaŭr'ind'e en mult'a'j fak'o'j mank'as okaz'o'j por sam'nivel'e praktik'i Esperant'o'n. Tiam ne help'as, ke Esperant'o, princip'e, hav'us pli simpl'a'n struktur'o'n.

Zamenhof kompren'is, ke lingv'o'n pov'as far'i facil'a kaj ĝi'a struktur'o kaj la praktik'a ekzerc'iĝ'ad'o en ĝi. En unu cit'ind'a Lingv'a Respond'o li skrib'is:

«Ne sol'e en natur'a'j lingv'o'j, sed ankaŭ en lingv'o art'e'far'it'a ĉio, kio est'as uz'at'a de la pli'mult'o da bon'a'j verk'ist'o'j, dev'as est'i rigard'at'a kiel bon'a, se ĝi eĉ ne est'as absolut'e logik'a; ĉar se ni postul'os ĉiam nur logik'o'n absolut'a'n, tiam la liber'a uz'ad'o de lingv'o art'e'far'it'a far'iĝ'os tut'e ne ebl'a, ĉar tiam mal'aper'os ĉiu util'ec'o de long'a ekzerc'iĝ'ad'o kaj en la dek'a jar'o de uz'ad'o de la lingv'o, kiel en la unu'a jar'o, ĉiu dev'us konstant'e tro long'e pri'pens'ad'i kaj pes'ad'i ĉiu'n si'a'n vort'o'n. Tamen la diferenc'o inter lingv'o natur'a kaj lingv'o art'e'far'it'a konsist'as en tio, ke, dum en la unu'a oni dev'as uz'i nur tiu'j'n form'o'j'n, kiu'j'n uz'as bon'a'j verk'ist'o'j, kaj uz'ad'o de form'o pli logik'a est'as mal'permes'at'a, – en lingv'o art'e'far'it'a ĉiu hav'as la rajt'o'n uz'i form'o'n pli logik'a'n, kvankam neni'u ĝis nun ĝi'n uz'is, kaj li pov'as est'i konvink'it'a, ke se li'a form'o est'as efektiv'e bon'a, ĝi baldaŭ trov'os mult'a'j'n imit'ant'o'j'n kaj iom post iom el'puŝ'os la mal'pli logik'a'n, kvankam ĝis nun pli uz'at'a'n form'o'n mal'nov'a'n». (Lingv'a'j Respond'o'j, 26)

Efektiv'e, Esperant'o'n far'as facil'a ankaŭ unu soci'lingv'ist'ik'a trajt'o mal'oft'e menci'at'a: la mank'o de komun'um'o de de'nask'a'j parol'ant'o'j. Esperant'o ja hav'as de'nask'a'j'n parol'ant'o'j'n, sed ili ne form'as komun'um'o'n, kiu decid'us pri la ĝust'a kaj mal'ĝust'a uz'o de la lingv'o. Kompren'ebl'e ankaŭ en la naci'a'j lingv'o'j la de'nask'a'j parol'ant'o'j ne far'as konsci'a'j'n decid'o'j'n, sed en tia komun'um'o la lingv'o ĉiam komenc'as amas'ig'i pli kaj pli da arbitr'a'j regul'o'j. Se Esperant'o est'us lingv'o de tia komun'um'o, oni ver'ŝajn'e ne pov'us dir'i kaj mi help'os vi'n kaj mi help'os al vi, sed nur unu el tiu'j struktur'o'j est'us uz'at'a, aŭ se ambaŭ, inter ili est'us iu subtil'a semantik'a disting'o (ekzempl'e, la du'a est'us uz'at'a nur kiam oni al'prunt'as mon'o'n). En tia situaci'o lern'i Esperant'o'n kiel du'a'n lingv'o'n postul'us pli da ekzerc'iĝ'ad'o kaj ne help'us logik'o, por uz'i la termin'o'j'n de Zamenhof en la cit'aĵ'o ĉi-supr'a. La ekvilibr'o inter la du faktor'o'j est'us ali'a, se la permes'at'a vari'ad'o en Esperant'o est'us tiel mal'vast'ig'it'a.

Bedaŭr'ind'e mult'a'j esperant'ist'o'j klopod'as puŝ'i la pes'il'o'n al la tut'e kontraŭ'a direkt'o kaj konstant'e cerb'um'as aŭ skrib'as en la ret'o pri tio, ĉu tiu aŭ ali'a Esperant'a esprim'o est'as ideal'e logik'a aŭ ne. Mezur'at'e per la mezur'il'o'j de tiu'j hom'o'j, ni ĉiu'j pov'as nur erar'ad'i! Ni memor'u la ekvilibr'o'n inter la “logik'o” kaj “ekzerc'iĝ'ad'o” de Zamenhof, aŭ inter la struktur'a L2-facil'ec'o kaj la praktik'ad'o de la lingv'o, kaj kompren'u, ke ankaŭ Esperant'o est'as nur kompromis'o inter divers'a'j cirkonstanc'o'j.

Ĉi tiu artikol'o aper'is en la blog'o Lingv'a Teren'o de Jouko Lindstedt:

Por la gazet'a aper'ig'o la aŭtor'o iom korekt'is la tekst'o'n.

Kontribu'u al “Interlinguistica Tartuensis”

Eston'a Inter'lingv'ist'ik'a Asoci'o kun'e kun la Universitat'o de Tartu plan'as el'don'o la 10an kajer'o'n de Interlinguistica Tartuensis. Bon'ven'as stud'o'j pri ajn'a tem'o, kiu rilat'as al la nun'temp'a kaj histori'a inter'lingv'ist'ik'o. Artikol'o'j est'as prefer'at'a'j en la mond'a'j lingv'o'j kiel angl'a, franc'a, german'a, hispan'a, rus'a kaj en Esperant'o, kun 5–10 ŝlos'il'vort'o'j, ekzempl'e: esperant'ologi'o, leksik'ologi'o kaj leksikografi'o, special'a termin'ologi'o. Dezir'at'a ampleks'o: ĉ. 10 paĝ'o'j A4 kun ebl'a'j ilustr'aĵ'o'j kaj fot'o de la aŭtor'o. La tekst'o'j ven'u al la redakt'a komitat'o ĝis la 15a de april'o 2016.

La redakt'a komitat'o:

Aleksandr D. Duliĉenko, prof em, aleksd@list.ru

En'n Ernits, doc, ennernits@hot.ee

Madis Linnamägi, forsel@hot.ee

Kultur'o

Modest

La lupin'o

Novel'o de Juli'a'n Modest

Non'a last'foj'e al'rigard'is la dom'o'n. “Pli bon'e mi ne rigard'u ĝi'n, – ŝi dir'is al si mem. – Ĝi ne plu est'as mi'a. Oni detru'os la dom'o'n, kaj sur ĝi'a lok'o est'os neni'o. Neni'u sci'os, ke ĉi tie est'is dom'o, en kiu loĝ'is hom'o'j. Tiel mal'aper'as ĉio: dom'o'j kaj hom'o'j. Iam ili est'is kaj post'e mal'aper'is”.

Non'a turn'is la rigard'o'n al la voj'o. Est'is rekt'a ŝose'o, kies fin'o ne vid'ebl'is en la mal'proksim'o. Nun, en tiu ĉi hor'o, ne vetur'is aŭtobus'o'j kaj ŝi dev'is pied'ir'i al la ĉef'a voj'o kaj tie atend'i aŭtobus'o'n. Ŝi ek'ir'is.

La tut'a'n viv'o'n Non'a ir'is. La tut'a'n viv'o'n ŝi atend'is i'o'n. Foj'foj'e ŝi lac'iĝ'is, sed ir'is kaj atend'is. Kio'n ŝi atend'is? Foj'e aper'is ia et'a esper'o, kiu vek'is en ŝi i'a'n iluzi'o'n.

Nun la tag'o lac'e kaj mal'rapid'e for'ir'is. Ŝajn'e aŭd'iĝ'is ĝi'a'j silent'a'j paŝ'o'j, kiu'j for'son'as ie tie, ĉe la Okcident'o. Pro la last'a'j sun'radi'o'j la foli'o'j de la jugland'a'j arb'o'j aspekt'is or'ec'a'j. Ĉe la voj'o est'is mal'jun'a'j mult'jar'a'j jugland'a'j arb'o'j, kies branĉ'kron'o'j ĵet'is mol'a'n ombr'o'n, simil'a'n al flug'il'o de grand'eg'a bird'o. Neni'u vid'ebl'is sur la voj'o. La hom'o'j jam de'long'e fin'is la kamp'a'n labor'o'n, kaj ĉio ĉirkaŭ'e dron'is en silent'o. Mal'antaŭ la jugland'a'j arb'o'j vid'ebl'is la kamp'o, simil'a al verd'a mar'o. Ĝi dis'vast'iĝ'is ĝis la for'a'j hel'blu'a'j mont'et'o'j, kiu'j simil'is al diafan'a'j tener'a'j kurten'o'j.

Non'a ir'is, kaj antaŭ si'a rigard'o la voj'o nigr'is kiel funebr'a ruband'o inter la verd'a'j jugland'a'j arb'o'j. Ŝi est'is sol'a, tut'e sol'a. Hodiaŭ la vir'o, kiu aĉet'is ŝi'a'n dom'o'n, rigard'is ŝi'n strang'e. Ver'ŝajn'e li mir'is, ke sol'a vir'in'o mal'alt'a, mal'fort'a, decid'is vend'i si'a'n nask'a'n dom'o'n. Ebl'e la ne'kon'at'a vir'o demand'is si'n, ĉu Non'a hav'as frat'o'n, frat'in'o'n aŭ ali'a'j'n parenc'o'j'n. Ŝi hav'is nek frat'o'n, nek frat'in'o'n. La vir'o long'e rigard'is la dom'o'n. Li en'ir'is en ĝi'n, post'e el'ir'is, vag'is de ĉambr'o al ĉambr'o, strab'is la plafon'o'n, la plank'o'n, kvazaŭ serĉ'is i'o'n, kio'n li iam las'is ĉi tie, sed nun ne memor'as, kie ĝust'e li met'is ĝi'n. Non'a paŝ'is post li. Fin'fin'e ŝi ne el'ten'is kaj demand'is li'n:

– Ĉu vi aĉet'os la dom'o'n aŭ ne?

La ul'o lev'is la kap'o'n kaj al'rigard'is ŝi'n. Ver'ŝajn'e ŝi'a akr'a ton'o iom tim'ig'is li'n. Li ne respond'is tuj, far'is du paŝ'o'j'n kaj palp'is la mur'o'n. Li tiel kares'is ĝi'n, kvazaŭ li dezir'us est'i cert'a, ke ĝi glat'as kaj iom mal'varm'as.

– Jes, – li dir'is mal'rapid'e, – mi aĉet'os ĝi'n.

Ili el'ir'is sur la kort'o'n. La vir'o ŝajn'is strang'a, mal'parol'em'a, en'pens'iĝ'int'a. Li est'is ĉirkaŭ kvar'dek'jar'a kun okul'vitr'o'j kun delikat'a'j metal'a'j kadr'o'j, sur'hav'is griz'kolor'a'n kostum'o'n, hel'blu'a'n ĉemiz'o'n kaj mar'kolor'a'n kravat'o'n. En si'a dekstr'a man'o li ten'is tek'o'n kun sur'skrib'o “Eŭrop'a Uni'o”.

– Mi vetur'ig'os vi'n al la urb'o, – li propon'is al Non'a.

– Dank'o'n, – rezign'is ŝi. – Mi hav'as ankoraŭ iom da labor'o ĉi tie.

La vir'o en'ir'is si'a'n aŭt'o'n kaj ek'vetur'is. Ŝi rest'is sur la strat'o kaj rigard'is ĝis la aŭt'o mal'aper'is.

“Kial li aĉet'is tiu'n ĉi mal'nov'a'n dom'o'n? Kio'n li far'os ĉi tie? – demand'is si'n Non'a.” Tamen tio ne plu interes'is ŝi'n. La negoc'o est'is far'it'a kaj la dom'o est'is vend'it'a. Non'a dezir'is nur la last'a'n nokt'o'n tra'nokt'i en la iam'a ge'patr'a dom'o. Ŝajn'is al ŝi, ke ŝi ĉi tie trov'os i'o'n, kio'n ŝi antaŭ'e ne rimark'is, kio'n ŝi ne trov'is dum la pas'int'a'j jar'o'j.

Kiam vesper'iĝ'is, Non'a sur'met'is la nokt'o'ĉemiz'o'n kaj kuŝ'is en la grand'a lign'a lit'o. Ŝi ne lum'ig'is la ĉambr'o'n. Ŝi kuŝ'is en la lit'o kaj streĉ'is la orel'o'j'n. Ŝajn'e ŝi percept'is paŝ'o'j'n kaj flustr'o'n. Non'a kred'is, ke la anim'o'j de la for'pas'int'a'j hom'o'j re'ven'as en la dom'o'j'n, kie iam ili loĝ'is. Dum tiu ĉi last'a nokt'o, ŝi dezir'is aŭd'i la paŝ'o'j'n de si'a'j ge'patr'o'j. Ŝi dezir'is ek'sci'i kio'n ili opini'as pri ŝi, pri ŝi'a nun'a viv'o, ĉu ili aprob'as tio'n, kio'n ŝi far'as, ĉu ili ne koler'os, ke Non'a vend'is la nask'a'n dom'o'n. Ŝi long'e hezit'is, ĉu vend'i la dom'o'n aŭ ne. Fin'fin'e ŝi decid'is kaj vend'is ĝi'n. Non'a ne pov'is plu zorg'i pri ĝi. Est'is mal'facil'e ĉiu'semajn'e ven'i ĉi tie'n.

En la mal'lum'o Non'a kvazaŭ klar'e vid'is ĉio'n en la ĉambr'o: la mal'nov'a'n jugland'a'n komod'o'n, la tabl'o'n, la seĝ'o'j'n, eĉ la portret'o'n de la ge'patr'o'j, fot'it'a'j kiam ili est'is ge'fianĉ'o'j. La fenestr'o de la ĉambr'o est'is mal'ferm'it'a, kaj de ekster'e al'blov'is la nokt'a frisk'o. Reg'is silent'o, profund'a silent'o. Subit'e io grinc'is, kvazaŭ pord'o mal'ferm'iĝ'is . Non'a ek'trem'is. “Ili jam est'as ĉi tie, – dir'is ŝi al si mem. – La anim'o'j de pa'ĉj'o kaj pa'nj'o al'ven'is. Mi ne est'as sol'a”. Ŝi dron'is en la re'memor'o'j. Non'a re'memor'is la somer'o'n, kiam ŝi fin'is la gimnazi'o'n. La patr'o ven'ig'is ŝi'n al ili'a mal'proksim'a parenc'o, kiu est'is riĉ'a hom'o, hav'is firma'o'n por konstru'ad'o de dom'o'j.

– Bogdan, – dir'is iom hezit'e la patr'o, – ŝi est'as mi'a fil'in'o, Non'a. Ĉi-somer'e ŝi sukces'e fin'is la gimnazi'o'n, kaj ni dev'as serĉ'i por ŝi labor'o'n. Vi est'as riĉ'a, influ'hav'a person'o, vi dev'as help'i al ni.

Bogdan mal'rapid'e tra'rigard'is Non'a'n de la kap'o ĝis la pied'o'j. Li rigard'is ŝi'n tiel, kvazaŭ li dezir'us aĉet'i ŝi'n.

– Tre bel'a'n fil'in'o'n vi hav'as, onkl'o Petro, – dir'is Bogdan. – Ni nepr'e dev'as trov'i por ŝi labor'o'n. Ni trov'os por ŝi bon'a'n labor'o'n. Por la bel'a'j knab'in'o'j dev'as est'i bon'a labor'o kaj mult'e da mon'o ili dev'as gajn'i.

– Est'u san'a, Bogdan, – ek'ĝoj'is la patr'o.

– Mi bezon'as tia'n knab'in'o'n, – daŭr'ig'is Bogdan. – Ŝi est'os mi'a sekretari'in'o. Ŝi telefon'os, akcept'os la mend'o'j'n por konstru'ad'o de dom'o'j, de temp'o al temp'o kuir'os kaf'o'n por la special'a'j gast'o'j. Bon'e ŝi fart'os ĉe mi kaj est'os kontent'a. Vi vid'os.

– Dank'o'n, Bogdan, – ne ĉes'is dank'i la patr'o. Ja li ne atend'is, ke tiel rapid'e li trov'os labor'o'n por Non'a, kaj tiel rapid'e kaj facil'e solv'iĝ'os tiu ĉi mal'facil'a problem'o.

Tamen Non'a ne ĝoj'is. La patr'o ne rimark'is, sed ŝi bon'e rimark'is la rigard'o'n de Bogdan. Est'is vir'a rigard'o. Li'a'j okul'o'j ek'flam'is, vid'ant'e ŝi'n bel'a kaj jun'a. Non'a bon'e kompren'is tiu'n ĉi volupt'a'n rigard'o'n, sed ŝi ne dezir'is sen'rev'ig'i la patr'o'n, ne dezir'is mal'ĝoj'ig'i li'n. La patr'o fier'is, ke li trov'is labor'o'n por ŝi. Est'is mal'facil'e trov'i labor'o'n. Mult'a'j el la amik'in'o'j de Non'a ne hav'is labor'o'n. Ili van'e serĉ'is, sed ne trov'is.

La patr'o for'ir'is kontent'a. Non'a komenc'is labor'i, sed ŝi decid'is ne permes'i al Bogdan real'ig'i la volupt'a'n cel'o'n rilat'e ŝi'n. Bogdan hav'is spert'o'n. Li kontakt'is mult'a'j'n person'o'j'n kaj hav'is bon'a'n intuici'o'n. Li tuj konstat'is, ke est'os mal'facil'e posed'i Non'a'n kaj entrepren'is long'a'n flirt'o'n. Li est'is edz'iĝ'int'a, hav'is famili'o'n, infan'o'j'n, sed tio ne ĝen'is li'n kaj li prov'is ĉiu'j'n kon'at'a'j'n metod'o'j'n por gajn'i la kor'o'n de Non'a. Unu'e li komenc'is per la salajr'o. Non'a ricev'is sufiĉ'e alt'a'n salajr'o'n, kiu'n ŝi akcept'is kiel stimul'o'n, ĉar ŝi ver'e diligent'e labor'is. Oft'e ŝi rest'is post la fin'o de la labor'temp'o por plen'um'i ĉiu'j'n task'o'j'n.

Por ĉiu fest'o – nom'tag'o, nask'iĝ'tag'o – Bogdan donac'is al Non'a flor'o'j'n kaj divers'a'j'n donac'o'j'n, sed ĉiam li atent'is, ke la donac'o'j ne ofend'u ŝi'n. Kelk'foj'e li invit'is Non'a'n al vesper'manĝ'o, sed ŝi ne akcept'is tiu'j'n ĉi invit'o'j'n. Foj'e rekt'e Non'a deklar'is al li:

– Tio, kio'n vi cel'as, sinjor'o Dekov, ne okaz'os!

Ŝi plu ne toler'is li'n kaj demisi'is. Non'a bon'e sci'is, ke la ge'patr'o'j est'os mal'kontent'a'j. Ŝi antaŭ'sent'is la silent'a'n riproĉ'o'n kaj la dolor'o'n en la okul'o'j de la patr'o, sed tio est'is ŝi'a decid'o.

Post kelk'a'j monat'o'j Non'a edz'in'iĝ'is al Todor, ŝofor'o de Bogdan. Li est'is sam'aĝ'a al ŝi, iom si'n'ĝen'a kaj kviet'a jun'ul'o. Ebl'e Non'a dezir'is montr'i al Bogdan, ke la mon'o, la dom'o'j, la hotel'o'j ne pov'as aĉet'i ĉiu'j'n viv'plezur'o'j'n.

La viv'o kun Todor ne est'is facil'a. Bogdan tuj mal'dung'is Todoron. Non'a kaj Todor ir'is loĝ'i en la vilaĝ'o ĉe la ge'patr'o'j de Non'a. Ili ambaŭ ne hav'is labor'o'n kaj la patr'o de Non'a mal'kontent'e rigard'is ili'n. Post du'on'jar'o Todor iĝ'is ŝofor'o de aŭtobus'o en la urb'o, ili re'ven'is loĝ'i en la urb'o kaj lu'is loĝ'ej'o'n. Post unu jar'o Non'a nask'is knab'in'o'n. Ili nom'is ŝi'n Milena. La tag'o'j pas'is enu'e kaj monoton'ec'e. Oft'e Non'a demand'is si'n, ĉu pri tia viv'o ŝi rev'is. Todor kutim'e re'ven'is mal'fru'e vesper'e lac'a kaj iam ebri'a. Li'a'j okul'o'j naĝ'is en griz'ec'a nebul'o. Li kuŝ'iĝ'is kaj tuj ek'dorm'is. Non'a rigard'is li'n, aŭskult'is li'a'n ritm'a'n ronk'ad'o'n kaj pens'is pri Bogdan. Ŝi ne cert'is, ke ŝi bon'e ag'is. Bogdan plaĉ'is al ŝi. Li est'is eduk'it'a, inteligent'a, plaĉ'is al ŝi la labor'o ĉe li, kaj la salajr'o est'is bon'a. Ŝi'a viv'o kun Bogdan cert'e est'us pli agrabl'a kaj pli trankvil'a ol la nun'a, mizer'a viv'o. Non'a edz'in'iĝ'is al Todor ne pro am'o. Ŝi dezir'is pun'i Bogdanon, sed kio'n ŝi ricev'is: enu'o'n, mal'riĉ'ec'o'n kaj Milenan, la fil'in'o'n, kiu sol'a don'is la senc'o'n al la viv'o de Non'a.

Todor komenc'is sent'i dolor'o'j'n en la stomak'o. Non'a opini'is, ke li est'as pigr'a, ne em'as labor'i kaj tial plend'as.

– Jes, vi hav'as dolor'o'j'n – dir'is ŝi – ĉar vi fum'as kaj drink'as. Tut'a'n pak'aĵ'o'n da cigared'o'j vi fum'as tag'e.

Todor mal'atent'is ŝi'a'j'n riproĉ'o'j'n. Tamen li'a san'stat'o subit'e mal'bon'iĝ'is kaj li dev'is en'ir'i mal'san'ul'ej'o'n. Oni operaci'is li'n. Ĉio okaz'is tre rapid'e. Todor el'ir'is el la mal'san'ul'ej'o, aspekt'is bon'e, ĉes'is fum'i kaj drink'i. Non'a ek'ĝoj'is, ke fin'fin'e li ek'viv'is ord'em'a'n viv'o'n, tamen ŝi'a ĝoj'o ne daŭr'is long'e. Todor mal'dik'iĝ'is, la kolor'o de li'a vizaĝ'o ŝanĝ'iĝ'is, ek'simil'is al citron'a kaj Non'a kompren'is, ke ven'os la plej terur'a moment'o. La kurac'ist'o'j dir'is, ke Todor sufer'as pro ulcer'o, sed ver'ŝajn'e est'is kancer'o.

Todor for'pas'is, kaj Non'a rest'is sol'a, al neni'o ŝi pov'is esper'i. Antaŭ'e ŝi mis'opini'is, ke se ŝi est'us kun Bogdan, ŝi'a viv'o est'os trankvil'a kaj sen'zorg'a. Post'e ŝi opini'is, ke la edz'o dev'us cert'ig'i al la famili'o trankvil'o'n kaj bon'a'n viv'o'n, sed nun ŝi jam cert'is, ke la hom'o iĝ'as ver'a hom'o nur en la moment'o, kiam komenc'as zorg'i pri ali'a hom'o. Non'a dev'is ek'labor'i kaj zorg'i pri Milena, la fil'in'o. Nun Non'a dev'is tut'e sol'a solv'i ĉiu'j'n viv'problem'o'j'n. Ŝi ek'sent'is lup'a'j'n fort'o'j'n, kvazaŭ ŝi est'is lup'o-sol'ul'o. Nun Bogdan ŝajn'is al ŝi kompat'ind'a. Li hav'is mon'o'n, mult'e da mon'o. Li opini'is, ke nur la mon'o mal'ferm'os ĉiu'j'n pord'o'j'n. Non'a hav'is nur du man'o'j'n kaj ŝi bon'e sci'is, ke ili ne tromp'os ŝi'n.

Non'a ek'labor'is en kaf'ej'o. Nokt'e, antaŭ ek'dorm'i, ŝi medit'is kaj sent'is, ke la sol'ec'o ben'is ŝi'n kaj ig'is ŝi'n pli fort'a. Al neni'u ŝi est'is sub'ul'in'o.

Milena, la fil'in'o, sukces'e fin'is la gimnazi'o'n kaj dezir'is stud'i. Iam Non'a ne pov'is stud'i en la universitat'o, la ge'patr'o'j ne hav'is sufiĉ'e da mon'o por tio, sed nun Non'a pret'is far'i ĉio'n por ke Milena est'u student'in'o. Non'a sci'is, ke Milena est'os liber'a kaj sen'de'pend'a vir'in'o, kiu tim'os neni'o'n kaj neniu'n. Milena est'os kiel Non'a, ver'a kuraĝ'a lupin'o.

Nov'a'j libr'o'j de Edition Iltis

Goethe

Johann Wolfgang von Goethe. La Sufer'o'j de la Jun'a Werther / Traduk'is Reinhard Haupenthal. Bad Bellingen: Edition Iltis, 2015. 139 p. Prez'o: 18 eŭr'o'j.

Ek'de si'a aper'o (1774) la roman'o La Sufer'o'j de la Jun'a Werther ne nur fam'ig'is si'a'n aŭtor'o'n Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832), sed rang'ig'is la verk'o'n en la tut'mond'a literatur'o sur ĉiam alt'a'n lok'o'n. Ĝi ne nur rakont'as la histori'o'n de mal'feliĉ'a am'o, sed don'as profund'a'n rigard'o'n en la epok'o'n de la sentimental'ec'o, ties karakteriz'o'j'n kaj struktur'o'j'n. En la german'a beletr'o jam de 250 jar'o'j ĝi ten'as si'a'n pozici'o'n de klasik'aĵ'o.

Post la el'don'o de 1984 la nun revizi'it'a traduk'o de Reinhard Haupenthal don'as viv'a'n impres'o'n pri la verv'o kaj impet'o de la original'o. Ankaŭ en la Esperant'a beletr'o ĝi gard'os el'star'a'n lok'o'n.

Conterno

Clelia Conterno Guglielminetti. Ho, tomb'o'j de l' pra'patr'o'j. Bad Bellingen: Edition Iltis, 2015. 174 p. Prez'o: 18 eŭr'o'j.

La original'a roman'o Ho, tomb'o'j de l' pra'patr'o'j, ĝis nun manuskript'a, aper'is okaz'e de la cent'jar'a dat're'ven'o de la nask'iĝ'o de la aŭtor'in'o (1915-1984). Tem'as pri famili'a roman'o de'rul'iĝ'ant'a en la Novara de la 19a jar'cent'o. Jar'dek'o'j'n post'e tri ge'kuz'o'j, inter ili la rakont'ant'in'o, mal'kovr'as en sub'tegment'a kofr'o kest'et'o'n kun leter'o'j kaj dokument'o'j de kaj pri si'a'j pra'patr'o'j. Ili prezent'as la rakont'o'faden'o'n, kiu'n komplet'ig'as rakont'o'j de ankoraŭ viv'ant'a'j atest'ant'o'j kaj vizit'o'j al la pra'patr'a'j tomb'o'j en la Novara tomb'ej'o.

Mend'u ĉe Edition Iltis:

Poŝt'e: La Saousse, F-84340 Malaucène, Franci'o.

Ret'e: editioniltis@aol.com

Viktor Sapoĵnikov for'pas'is

La 4an de februar'o 2016 post long'a mal'san'o en Jalutorovsk (Siberio) for'pas'is

Viktor Sergejeviĉ Sapoĵnikov
(1953-2016)

Viktor Sapoĵnikov

Li praktik'is mult'a'j'n profesi'o'j'n (lign'o'hak'ist'o, paŝt'ist'o, film'o'projekci'ist'o, nokt'o'gard'ist'o, el'don'ist'o; last'e kaj plej long'e – kun'labor'ant'o de reklam'gazet'o en Tjumeno), kaj dediĉ'is si'a'n liber'a'n temp'o'n al leg'ad'o, ŝak'o, filozofi'o, motor'ciklad'o, babil'ad'o kun ge'amik'o'j kaj al Esperant'o.

Kon'at'iĝ'int'e kun Esperant'o en 1980, li baldaŭ dis'kon'iĝ'is kiel eminent'a rakont'ist'o kaj gast'am'a mastr'o de la mem'konstru'it'a dom'o en kiu (oft'e en ĝi'a kel'o) okaz'is mult'a'j agrabl'a'j kaj humur'plen'a'j esperant'ist'a'j kun'ven'o'j en la jar'o'j 1980-90aj, kaj en kiu pov'is trov'i azil'o'n provizor'e sen'hejm'a'j sam'ide'an'o'j.

Ek'de 1984 li'a'j humur'a'j kaj satir'a'j verk'o'j kaj recenz'o'j regul'e aper'is en la legend'a samizdat'a almanak'o Sezon'o'j, kiu'n li kun'fond'is kaj kies redakci'an'o li est'is de la komenc'o ĝis la fin'o, kaj en la 1990aj jar'o'j ankaŭ en La Ond'o de Esperant'o. En 1990 li mem el'don'is si'a'n verk'et'ar'o'n Proverb'o'j kaj sentenc'o'j, kaj en 1992 aper'is li'a satir'a novel'ar'o Ljusjka Benc. Sapoĵnikov traduk'is la roman'o'n Resurekt'o de Lev Tolstoj, kiu'n Sezon'o'j el'don'is en 2000, kaj kontribu'is al la antologi'et'o Sam'ide'an'o'j (2006).

Post si'a handikap'iĝ'o (2012) VikS re'ven'is al la kun'labor'ad'o en La Ond'o de Esperant'o en si'a propr'a rubrik'o “Babil'ad'o de mal'jun'a provinc'an'o”, en kiu li leĝer'form'e (kvazaŭ)recenz'is Esperant'o-libr'o'j'n. Li'a last'a “babil'ad'o” ating'is ni'n ĉe la jar'ŝanĝ'o, kaj kvar tag'o'j'n antaŭ li'a mort'o ni pri'parol'is ĉi tiu'n tekst'o'n, decid'int'e daŭr'ig'i la inter'parol'o'n post la pret'ig'o de la mart'a Ond'o. La inter'parol'o rest'is ne'fin'it'a…

Ni funebr'as kaj kondolenc'as al li'a'j ge'fil'o'j kaj (pra)ge'nep'o'j.

Halina Gorecka
Aleksander Korĵenkov

La last'a babil'ad'o de VikS

Kemény, Zsigmond. Vidv'in'o kaj ŝi'a fil'in'o / Traduk'is el la hungar'a Jozefo Horvath. – Budapest: HEA, 2014. – 295 p.

Vidvino

Ek'vid'int'e la kovr'o'paĝ'o'n, mi sent'is naŭz-ond'et'o'n. Ĝi prezent'is kiras'it'a'n vir'o'n, kiu du'on'brak'um'as knab'in'o'n, kiu al'rigard'as li'n… ne, ankoraŭ ne am'e, sed antaŭ'am'e. Ĝis terur'a eksplod'o de ard'eg'a am'o rest'as 1 minut'o 24 sekund'o'j kaj 0,6 nan'o'sekund'o'j… je Di'o, mi ne mensog'as…

Sed eĉ sen eksplod'o ĉio klar'as. Antaŭ mi kuŝ'as mez'epok'a am'roman'o, aŭ “kavalir'a roman'o”. Long'a kiel intest'o de bov'in'o kaj enu'a kiel preleg'o de profesor'o pri parazit'ologi'o. Mi hav'as sufiĉ'e da ili. Esperant'e, rus'e, pra'rus'e kaj eĉ en la serb'a lingv'o. Ili'n ig'as mal'san'ec'a kripl'ig'o de ĉia logik'o, ĉu ordinar'a, ĉu scienc'a, ĉu estetik'a. Nur'a pri'skrib'o de pigr'e flu'ant'a viv'o, prezent'at'a en long'a'j pseŭdo'profund'a'j monolog'o'j kaj ne mal'pli idiot'a'j dialog'o'j pri veter'o kaj pri tio, ke s-ro N. fiks'rigard'is s-in'o'n Y. ne kvin sekund'o'j'n, kiel kutim'e, sed du'obl'e pli, ktp, ktp.

Tio est'as ĝeneral'a bild'o. Sed ankaŭ la ricev'it'a libr'o per mi'a gras'a fantazi'em'o prezent'is la en'hav'o'n de la libr'o eĉ sen ĝi'a tra'leg'o.

Jen ĝi: knab'in'o bel'a, svelt'a, modest'a, pudor'a, ĉast'a, labor'em'a viv'as en vilaĝ'o (en la urb'o'j ĉiu'j knab'in'o'j est'as de'nask'e mal'ĉast'a'j, pigr'a'j, mon'avid'a'j meger'o'j) kaj fru'maten'e nutr'as kort'o'bird'o'j'n. Ek'vid'int'e kelk'a'j'n gras'a'j'n anser'o'j'n ŝi lert'e, per kutim'a'j gest'o'j, tord'as ili'a'j'n kol'o'j'n. Jung'as ĉeval'o'n kaj vetur'as urb'e'n por vend'i la gras'ul'o'j'n kaj butik'um'i favor'e al milit'invalid'o. Dum vojaĝ'o tra la sovaĝ'eg'a arb'ar'o ŝi'n atak'as dek'o da bandit'o'j. Antaŭ ĉio ili, sen pet'i permes'o'n, ek'vor'as anser'o'j'n sen ajn'a kuir'ad'o. Terur'o kaj abomen'o!

Feliĉ'e, al la sam'a lok'o ven'is voj'erar'int'a kiras'it'a kalv'a… ne… simpl'e kavalir'o, kiu ted'iĝ'is masakr'i pagan'a'j'n mis'kred'ant'o'j'n. Li ek'sopir'is si'a'n kar'a'n hejm'land'o'n… Ven'int'e al la arb'ar'a scen'ej'o, la kavalir'o riproĉ'is bandit'ar'o'n per long'a monolog'o. Respond'e ili nur rid'is kaj rikan'is. Sekv'is la du'a monolog'o kurt'a, mut'a sed elokvent'a kaj tre konvink'a. Si'n la glav'o prezent'is. Naŭ huligan'o'j perd'is la kapabl'o'n rid'i, rikan'i kaj spir'i. La dek'a for'kur'is. Pli for'e'n ol li'a'j okul'o'j vid'is. Tie li re'trov'is la spir'ad'o'n. Don'is sang'e-sankt'a'n ĵur'o'n venĝ'i la kavalir'o'n kaj edz'in'ig'i ni'a'n knab'in'o'n, kiu'n li ek'am'is, for'ŝir'ant'e du'on'bot'o'n de ŝi'a pied'et'o. Li si'n vest'is vir'in'e. Dung'iĝ'is kiel ĉambr'ist'in'o ĉe la knab'in'o kaj…

Enu'e, ĉu? Sed sen tia'j stult'aĵ'o'j ne ebl'as kompil'i am'roman'o'n. Nek film'o'n. Mi do ŝov'is la libr'o'n al la rand'o de mi'a tabl'o.

Sed ĉiu Esperant'a tekst'o, traf'int'a mi'a'n tabl'o'n – jen mi'a princip'o, aŭ, se vi vol'as, mi'a mani'et'o – dev'as est'i tra'leg'it'a, ja mi ŝat'eg'as leg'i Esperant'e sen konsider'i serioz'e la en'hav'o'n. Do, post dek'o da tag'o'j mi decid'is kon'at'iĝ'i kun “vidv'in'o kaj ŝi'a fil'in'o”. Post la 5a paĝ'o mi ek'supoz'is, kaj je la 9a mi konvink'iĝ'is, ke la aŭtor'o fam'as ne nur kiel roman'ist'o, sed li dev'as fam'iĝ'i ankaŭ kiel pentr'ist'o kaj kuir'ist'o.

Jen pri'skrib'o de ne'jun'a vidv'in'o: “Ĉiu'vintr'e Rebeko esper'is viv'i maksimum'e ĝis'printemp'e kaj ĉiu'somer'e nur ĝis'aŭtun'e”. Jes, ne mult'a'j fest'is si'a'n 60jar'iĝ'o'n. Kaj ili aspekt'as trist'ig'e konven'e; mal'jun'e, kaduk'e. Sed: “ŝi'a'j har'o'j ne griz'iĝ'as antaŭ'temp'e, ŝi'a'j okul'o'j ne en'kav'iĝ'as, ŝi'a'j vang'o'j ankoraŭ ruĝ'as, ŝi'a figur'o ne mal'gras'iĝ'as”. Nu, li ĉes'u, ĉar klar'as: la vir'in'o bon'e konserv'iĝ'is! Sed ne: “ŝi'a'j mantel'o'j ne vast'iĝ'as, ŝi'a'j man'o'j (dev'as est'i mam'o'j! ĉu erar'o en la tekst'o?) rest'as rond'a'j, el ŝi'a'j plen'a'j brak'o'j ne for'magr'iĝ'as la karn'o, la pied'o'j ankaŭ plu ten'as ŝi'n, kaj ŝi'a…”

Ĉiu'j rol'ul'o'j en la libr'o est'is pri'skrib'it'a'j sam'e am'e, akurat'e, zorg'em'e. Mi unu'a'foj'e leg'is tiom detal'a'n pri'skrib'o'n de matur'a vir'in'o, mal'jun'a pord'ist'o, sever'a princ'o kaj eĉ mort'vund'it'a urs'in'o.

La aŭtor'o simil'as al pentr'ist'o, kiu star'as apud si'a instal'aĵ'o, far'as iom da strek'o'j, lini'o'j, makul'o'j. De'ir'as je kelk'a'j paŝ'o'j kaj ŝton'iĝ'as, kvazaŭ la pens'ul'o de Rodeno. Sed li ne pens'as. Li'a cerb'o ripoz'as. Labor'as la kvin sens'o'j + mistik'a intuici'o, kiu, si'a'vic'e, konsist'as el ne mal'pli ol 13 sub'sent'o'j. Unu el tiu'j sent'o'j aŭ sens'o'j grumbl'as, ke iu foli'o sur la pentr'aĵ'o dev'as est'i pli proksim'a al la vizaĝ'o je ok'on'o da col'o. Li obe'as la mut'a'n komand'o'n, re'ven'as kaj korekt'as. Kaj tiel dum la tut'a tag'o…

I'o'n simil'a'n mi pov'as dir'i pri kuir'ist'o, kiu el du'dek'o da kaserol'o'j flar'elekt'as la ĝust'a'n por ĉerp'i plen'kuler'o'n, inter'lip'ig'i la en'hav'o'n, per lang'o'pint'o send'i iom'et'o'n al la palat'o, la centr'a buro'o de gust'o'j, kiu rajt'as sub'skrib'i kaj stamp'i la fin'a'n verdikt'o'n.

La recenz'at'a libr'o est'is “bak'it'a” simil'manier'e. Pro tio ĝi est'as bon'gust'a. Kaj ĝi dev'as est'i legat'a per plur'a'j sent'il'o'j. Se leg'ant'o sent'os neni'o'n per si'a palat'o, ebl'as dir'i ke leg'ant'o ne leg'as, sed praktik'as masturb'ad'o'n aŭ okul'maĉ'as ni'a'temp'a'n sap'oper'o'n, fals'a'n kavalir'roman'o'n.

Malgraŭ sci'o, ke ĉiu baston'o hav'as du fin'aĵ'o'j'n (do, ju pli mult'e da vort'o'j, des pli dik'a est'os la libr'o), la aŭtor'o antaŭ'sent'is ke li'a'j'n libr'o'j'n oni leg'os formal'e, rapid'e, sen ŝalt'o de si'a tut'a mem'o. Kun et'a trist'o li konfes'as: “jam de'long'e fin'iĝ'is tiu romantik'a mond'o, en kiu kvivit'ant'a'j bird'o'j el'lern'is kaj babil'is plu la deklar'o'j'n de rev'ant'a'j jun'ul'o'j, kaj fidel'a kolomb'o kaj kuraĝ'a falk'o est'is pli bon'a'j am'poŝt'ist'o'j, ol nun kelk'a'j kaŝ'vest'it'a'j tigr'o'j”.

Li prav'as. Ne mult'a'j sci'pov'as nun verk'i ver'a'j'n am'roman'o'j'n. Des pli ke ne mult'a'j em'as leg'i ili'n. Tut'e prav'e. Ĉu jam fin'iĝ'is la temp'o de am'roman'o'j? Ankaŭ pri tio cerb'um'is ni'a verk'ist'o kaj asert'is, ke dezir'o kvik'i pri la am'o neniam for'pas'os. Ke iam ven'os temp'o kaj ne li, ali'a verk'ist'o bak'os bon'gust'eg'a'n kavalir'a'n roman'o'n. Ver'e aŭtent'a'n, sed ne sam'e, iel mal'sam'e, tut'e ali'manier'e konstru'it'a'n.

Recenz'ant'e traduk'o'n, en ni'a ĉarm'a Esperant'uj'o oni iu'kial'e dev'as taks'i la labor'o'n de la traduk'int'o. Mi mir'as pri la lert'ec'o de Jozefo Horváth. Kiu cert'e sci'pov'as sorĉ'i. Mi ne trov'is eĉ et'a'n mal'glat'aĵ'o'n, streĉ'o'n, ruz'a'n prov'o'n ŝmir'i evident'e mal'facil'a'j'n lok'o'j'n. La lingv'aĵ'o flu'as facil'e ĝis bel'ec'o. La traduk'ist'o trans'don'is ne nur la tekst'o'n sed ankaŭ bon'humor'o'n kaj humur'o'n, kiu'j hant'as ie apud'tekst'e, kaj ironi'o'n apenaŭ percept'ebl'a'n kaj ĉiam bon'dezir'a'n.

Ne, mi ne kon'as la hungar'a'n lingv'o'n, sed sur mi'a long'a hejm'a libr'o'bret'ar'o polv'o'kovr'iĝ'as sufiĉ'e da traduk'o'j el divers'a'j lingv'o'j. De temp'o al temp'o mi pluk'as i'a'n traduk'o'n el la ital'a, hispan'a, franc'a, angl'a, ĉin'a lingv'o'j, sed neniam el la hungar'a kaj german'a, ĉar tiu'j arog'e brak'um'is, kovr'is total'e mi'a'n tut'a'n memor'kapabl'o'n. En iu ajn moment'o mi pov'as, ne leg'ant'e, cit'i iom da fragment'o'j eĉ sen et'a streĉ'o de mi'a memor'o.

Mi pov'as dir'i eĉ pli. Mi sufiĉ'e oft'e kontakt'is hungar'a'j'n esperant'ist'o'j'n. Kaj eĉ amik'iĝ'is kun kelk'a'j. Ili est'as ruz'a'j. Tre ruz'a'j. Ja ili dorm'as kun libr'o'j sub la kusen'o'j. Aliel mal'facil'as kompren'i strang'a'n fenomen'o'n, la koincid'o'n de algoritm'o'j inter esperant'ist'o'j kaj ili'a'j naci'a'j verk'ist'o'j. Oni pov'as dir'i ke tiel dev'as est'i, sed ve, ne est'as…

Sed tio est'as tut'e ali'a tem'o: konflikt'o inter fil'o'j kaj patr'o'j kiu penetr'is eĉ en ni'a'n et'a'n, sed tiom kar'a'n Esperant'uj'o'n. Fil'o'j ne leg'as kaj ne leg'os dik'a'j'n libr'o'j'n. Trist'e…

VikS

Vizit'ind'a super'bazar'o

Mart'in & La Talp'o'j. Super'bazar'o: KD. – Donneville: Vinil'kosm'o, 2014.

Superbazaro

Mal'ver'ŝajn'as, ke Mart'in Wiese bezon'as detal'a'n prezent'o'n antaŭ la esperant'ist'a aŭskult'ant'ar'o. La ĉef'kant'ist'o (kaj, fakt'e, la ĉef'motor'o) de la popular'eg'a band'o Person'e el'don'as jam la du'a'n album'o'n sub'ten'e de kelk'op'o da kontribu'int'o'j, grup'e nom'at'a'j kiel La Talp'o'j. Feliĉ'e, nek Wiese, nek li'a'j help'ant'o'j okup'iĝ'as pri la t. n. “talp'a labor'o” – la rezult'o est'as sam'e bon'kvalit'a kaj aŭskult'ind'a, kiel la antaŭ'a disk'o Pli ol neni'o.

Wiese, la aŭtor'o de ĉiu'j tekst'o'j kaj muzik'o'j, rest'as fidel'a al si'a'j kutim'o'j kaj al si'a stil'o: ankaŭ tiu ĉi album'o (sam'e kiel la antaŭ'a) tre simil'as son'e kaj etos'e al la pli fru'a'j album'o'j de Person'e. Nu, ebl'e nur la al'don'iĝ'o de iom da si'n'gard'a'j sintez'il'a'j son'o'j konstat'ind'as – pri la ceter'o la stil'o rest'is preskaŭ sen'ŝanĝ'a kaj tuj re'kon'ebl'a. Tamen, eĉ en'e de tiu sufiĉ'e fiks'a stil'o rest'as mult'e da spac'o por vari'ad'o: ritm'a'j, iom bru'a'j kaj “mez-pez'a'j” rok'a'j pec'o'j altern'as kun ĉarm'a'j akustik'aĵ'o'j; post iom agres'em'a raŭk'ad'o la kant'ist'o pov'as plen'um'i la tut'a'n kant'o'n falset'e (ne fals'e, tem'as pri la spec'o de voĉ'o!). Malgraŭ la bunt'ec'o de la son'o'j, ĉiu'j'n kant'o'j'n daŭr'e super'kovr'as iom melankoli'a kaj morn'a ton'o, tamen kun oft'a'j maĵor'a'j kaj eĉ ĝoj'ig'a'j kolor'o'j. Cert'e, tiu muzik'o apenaŭ pov'as kre'i fest'a'n etos'o'n aŭ distr'i; ĝi mult'e pli bon'e taŭg'os por la trankvil'a'j moment'o'j, kiam neces'as iom ripoz'i kaj medit'i.

Tekst'e la kant'o'j est'as iom pli optimism'a'j: inter la daŭr'a introvertit'a mem'pri'stud'o kaj iom dolor'plen'a'j re'memor'o'j pri la feliĉ'a'j pas'int'aĵ'o'j oft'e aper'as instig'a'j kaj optimism'ig'a'j not'o'j. Foj'e son'as ankaŭ iom kritik'a'j vort'o'j rilat'e la viv'o'n de la modern'a soci'o, sed la skrupul'a fos'ad'o en la “super'bazar'o” de la kor'o kaj cerb'o est'as ekster'dub'e la domin'a tem'o.

Kvalit'e la tekst'o'j, laŭ mi, iom mal'gajn'as al la muzik'o, ĉar est'as sufiĉ'e simpl'a'j kaj foj'e eĉ naiv'e tag'libr'ec'a'j, tamen tio'n kompens'as ili'a sincer'ec'o. Foj'e la aŭtor'o sukces'as trov'i tiel taŭg'a'j'n vort'o'j'n, ke la lini'o'j ek'son'as preskaŭ kiel aforism'o'j (ekzempl'e, “Da ĝoj'o kaj melan'kol'i' mi vol'as pli, mi vol'as pli”, “La viv'o est'as nur deĵor'”). Ĉiu'okaz'e, la tekst'o'j est'as en bon'a akord'o kun la muzik'o. Iu'j'n raport'ind'a'j'n mis'o'j'n en la tekst'o'libr'et'o mi ne kapt'is.

Neces'as konklud'i, ke Super'bazar'o iĝ'is sufiĉ'e tip'a kaj facil'e prognoz'ebl'a post'sekv'ant'o de la antaŭ'a album'o de Wiese (kaj ankaŭ de la tut'a Person'e-tradici'o). Mi ne kuraĝ'us parol'i pri iu evolu'o, ĉar trov'ebl'as neniu'j frap'a'j ŝanĝ'o'j, sed ankaŭ pri iu ajn mal'progres'o tut'e ne tem'as. Wiese ten'as si'n ĉe la fiks'a manier'o kaj daŭr'e fos'as si'a'n propr'a'n sulk'o'n, el'tir'ant'e el la ŝat'at'a stil'o ĉiam pli nov'a'j'n nuanc'o'j'n. La album'o nepr'e hav'end'as al ĉiu'j ŝat'ant'o'j de la Person'e-ec'a'j son'o'j kaj humor'o'j. Sed eĉ preter ies person'a'j prefer'o'j mi aŭdac'u asert'i, ke Super'bazar'o nepr'e vizit'ind'as kaj aŭskult'ind'as – la kre'ad'o de Mart'in Wiese aparten'as al la plej pint'a'j ating'o'j de la ĝis'nun'a Esperant'a muzik'o.

Paŭlo Moĵajevo

Beletr'a Almanak'o, №24

Beletra Almanako

La 24an Boa'o'n en'konduk'as Jesper Lykke Jacobsen, invit'ant'a las'i flank'e'n mal'kred'em'o'n por ĝu'i literatur'a'j'n verk'o'j'n. Kaj la almanak'o propon'as por tia ĝu'o original'a'j'n proz'aĵ'o'j'n de Spomenka Štimec, Amir Naor, Mikael'o Bronŝtejn, Sten Johansson kaj original'a'j'n poem'o'j'n de Ricardo-Felipe Albert Reyna, Jesper Lykke Jacobsen, Nicolino Rossi.

Proz'aĵ'o'j traduk'it'a'j dank'iĝ'as al Jozefo E. Nagy (Filantrop'o'j de János Székely) kaj Sen Rodi'n (Man'o'j dis'ig'it'a'j nur de vitr'o'plat'o de Rit'a Granetti). Suso Moinhos traduk'is el la ruman'a poem'o'j'n de Grigore Chiper kaj de Marcel'a Benea. Valentin Melnikov prezent'as elekt'o'n de satir'a'j poem'o'j de Aleksej Konstantinoviĉ Tolstoj.

Teatr'o gast'as en la 24a BA per unu'akt'aĵ'o Du'on'hor'a pluv'eg'o de Rikard'o Cash kaj per miks'it'a tragedi'o-komedi'o La last'a kun'sid'o de Trevor Steele.

Komentari'o de Galin'a Juzefoviĉ pri la nobel'premi'it'in'o Svetlana Aleksijeviĉ aper'as en la traduk'o de Grigorij Arosev. Al Esperant'o rilat'as kelk'a'j artikol'o'j. Javier Guerrero medit'as pri ni'a'j bibliotek'o'j kaj ties katalog'o'j, Spomenka Štimec rakont'as pri renkont'iĝ'o de ni'a'lingv'a'j verk'ist'o'j en Kroati'o. Ŝerc'o'j'n de pres'kobold'o'j not'as Márton Fejes, kaj Yohannes Manhitu pri'pens'as skrib'ad'o'n en Esperant'o. Anjo Amik'a est'as intervju'at'a pri la muzik'a karier'o, viv'o kaj Esperant'o.

La ampleks'a recenz'a fak'o en'ten'as dek'du'o'n da kontribu'o'j. Mao Zifu analiz'as la roman'o'n Cent jar'o'j da sol'ec'o de Gabriel García Márquez, serĉ'ant'e kiom'grad'e de Dieg'o obe'is la original'o'n. Li ankaŭ pri'taks'as la poem'ar'o'n Testament'o de Edwin de Kock. Du libr'o'j ricev'as pri'juĝ'o'n de Jorge Camacho – antologi'o Brazila Esperant'a Parnas'o kaj teatr'aĵ'o La angl'a sen instru'ist'o de Eugen Ionescu traduk'it'a de Ionel Oneţ. Sub la lupe'o'n de Gerrit Berveling traf'as la KLEKSa re'el'don'o de la roman'o Mart'a de Orzeszko en la traduk'o de Zamenhof, kiu konstern'as li'n pro pres'erar'o'j; la libr'o provok'as li'n re'memor'i pri la amik'ec'o kun Ludovik'it'o, kiu zorg'em'e re'el'don'is ĉiu'j'n zamenhof'aĵ'o'j'n. Konraste, pozitiv'a'j'n sent'o'j'n Berveling esprim'as pri ali'a libr'o recenz'it'a de li – la roman'o Libazar' kaj Ter'o aŭtor'it'a de Juli'a Sigmond kaj Sen Rodi'n. Inter la ceter'a'j recenz'o'j, ni menci'u tiu'n de Suso Moinhos, kiu plej mult'e kontribu'is al ĉi tiu kajer'o. Li detal'e trakt'as Histori'on de la Esperant'a literatur'o, al'vok'ant'e al “pli'bon'ig'o de grav'a verk'o”.

La kovr'o'paĝ'o'n kaj la rubrik'o'j'n ornam'as fot'o'j de Antonio Valverde, bedaŭr'ind'e, ne plen'kolor'a'j. Ĝu'i ili'n kaj pli'a'j'n oni pov'as en la ret'ej'o de la Madrida art'ist'o.

Halina Gorecka

La Konkurs'o'j de Sam'ide'an'o

Konkurso

Re'ven'as “Poezi'o el ĉiu'j ĉiel'o'j”, konkurs'o star'ig'it'a de ital'a sam'ide'an'o Giuseppe Campolo, kun la sub'ten'o de la komun'um'o de S-ta Anĝel'o de Brolo (Mesin'o – Sicilio) kaj de Ital'a Esperant'o-Federaci'o. Rajt'as part'o'pren'i ĉiu'j poet'o'j el ni'a planed'o, per poezi'aĵ'o'j en la ital'a lingv'o, en Esperant'o, aŭ en ambaŭ lingv'o'j. Oni dev'as send'i ret'poŝt'e (en format'o word) al sam'ide'an'o@hotmail.it nur unu poezi'aĵ'o'n ne pli long'a'n ol 50 (kvin'dek) vers'o'j. La verk'o'j dev'as est'i ne'el'don'it'a'j kaj neniam premi'it'a'j antaŭ'e.

La tut'a anonc'o kun la al'iĝ'il'o est'as akir'ebl'a ĉe:

http://iconcorsidisamideano.altervista.org/KonkursoPoemojIII.html

La ĉi-jar'a konkurs'o riĉ'iĝ'as per nov'a fak'o: “Roman'o'j el ĉiu'j ĉiel'o'j”, verk'o'j traduk'it'a'j en Esperant'o'n el ĉiu'j ajn lingv'o'j. La plen'a anonc'o est'as ĉe:

http://iconcorsidisamideano.altervista.org/KonkursoRomanojI.html

La premi'o'j konsist'os en mon'o, plat'o'j kaj libr'o'j.

La premi'ad'a ceremoni'o okaz'os en la komun'um'a Teatr'o el Sankt'a Anĝel'o de Brolo (Sicilio, Italio), la 18an de oktobr'o 2016, je la 6a hor'o post'tag'mez'e.

Nicola Morandi

Literatur'a Foir'o, №278

Daŭr'ig'ant'e si'a'n prezent'o'n de verk'o'j, kie esperant'o aŭ esperant'ist'o rol'as, Literatur'a Foir'o dediĉ'as la kovr'il'o'n de la decembr'a numer'o 2015 al Der Klang der Fanfar'e (La son'o de l' fanfar'o), la unu'a roman'o de Johano Strasser, german'lingv'a verk'ist'o nask'it'a en Nederlando el inter'naci'a esperant'a par'o. La libr'o'n pri'trakt'as Vink'o Oŝlak kaj Giorgio Silfer, per traduk'o de fragment'o'j kaj per ne'long'a ese'o.

La aktual'ec'o'n tuŝ'as Zlatoje Martinov, per traduk'o el la ĵus'a Nobel-laŭreat'in'o Svetlana Aleksijeviĉ, kaj Giorgio Silfer per rakont'o inspir'it'a de la ond'eg'o da azil'pet'ant'o'j en Eŭrop'o: La popol'o de la formik'o'j.

Literatura Foiro

La redakci'o inaŭgur'as seri'o'n de ese'o'j pri la balkana proz'o, per la modern'a aŭtor'o Zahari Karabaŝliev. Sed la balkana proz'o ĉe'est'as ankaŭ per long'a ese'o de Davor Klobuĉar pri la traduk'o'j de La mort'o de Smail-Aga'o Ĉengiĉ.

Original'a proz'o aper'as per premier'o de ĉapitr'o el la last'a roman'o de Trevor Steele, ankoraŭ aper'ont'a.

Pri religi'o kaj filozofi'o oni oft'e leg'as en LF: ĉi-numer'e kompar'o de Francisko Degoul pri grav'a detal'o en Bibli'o kaj Koran'o, kaj tekst'o de Armand'o Zecchin pri la plej fam'a laŭd'o de Francisko el Asiz'o.

Carmel Mallia regal'as la publik'o'n kaj per la uvertur'a poem'o kaj per la du'a part'o de si'a'j re'memor'o'j, sed la Mediterane'o inspir'is ankaŭ Nicolino Rossi por la ese'o Mit'o'j kaj legend'o'j pri la vulkan'o Vezuvo.

La sep'a art'o ĉe'est'as per recenz'o de Renée Triolle pri la eston'a film'o Ventokruciĝo, dum pli'a'j'n recenz'o'j'n propon'as Carlo Minnaja (pri la post'e'um'a roman'o de Clelia Conterno Guglielminetti), Zlatoje Martinov (pri la poem'ar'o de Dimitrije Janiĉiĉ), Juli'a'n Modest (pri la last'a novel'ar'o de István Sigmond).

Massimo Acciai ferm'as la numer'o'n per plan'lingv'ist'ik'a artikol'o.

HeKo

Ricev'it'a'j gazet'o'j

Aktual'a, 2016/1;
Beletr'a Almanak'o, 2014/21, 2015/22.24;
Espéranto en Marche, 2016/1;
Esperant'a Finnlando, 2016/1;
Esperant'o aktuell, 2015/6;
Esperant'o en Skot'land'o, 2015/202;
Inform'il'o por Inter'lingv'ist'o'j, 2015/3-4;
Kontakt'o, 2015/5-6;
La Gazet'o, 2015/180;
La Lantern'o Azi'a, 2016/2;
La Ond'o de Esperant'o, 2016/2;
La Revu'o Orient'a, 2015/12, 2016/1;
La Sag'o, 2016/107;
Le Mond'e de l'Espéranto, 2016/594;
Literatur'a Foir'o, 2015/278;
Monat'o, 2016/1;
Norveg'a Esperant'ist'o, 2016/1;
Pol'a Esperant'ist'o, 2015/5;
Update, 2016/72.

Mozaik'o

Por la decembr'a Kviz'o pri sigl'o'j ven'is nur kvin (preskaŭ) ĝust'a'j respond'o'j. Ili'n send'is Malcolm Jones (Briti'o), Anne Jausions(Franci'o), Edeltraut Henning (Germanio), Dorota Burchardt, Zbigniew Tylkowski (Pollando). La loto don'is libr'o'premi'o'n al Anne Jausions, kiu'n ni gratul'as!

La solv'o'j:

EKRELO: El'don-Kooperativ'o por Revoluci'a Esperant'o-Literatur'o;
CDELI: Centr'o de Dokument'ad'o kaj Esplor'o pri la Lingv'o Inter'naci'a;
KKS: Konstant'a Kongres'a Sekretari'o;
Stel'o: Student'a Tut'mond'a Esperant'ist'a Lig'o;
Le'a/G: Labor'ist'a Esperant'o-Asoci'o por German'lingv'a'j Region'o'j;
PSEK: Pol'a Student'a Esperant'o-Komitat'o;
Ed'e: Eŭrop'o-Demokrati'o-Esperant'o;
PIF: Pup'teatr'a Inter'naci'a Festival'o;
Sfer'o: San-Franciska Esperant'a Region'a Organiz'o (ankaŭ: Svis'a Feri'a Esperant'a Renkont'iĝ'o);
Pag: Plen'a Analiz'a Gramatik'o de Esperant'o;
LK: Lingv'a Komitat'o;
KD: Kompakt'a Disk'o.

Magi'a kvadrat'o

Krucvortenigmo

En la magi'a kvadrat'o horizontal'e kaj vertikal'e est'as la sam'a'j vort'o'j. Trov'i ili'n help'os la sub'a'j difin'o'j:

1. La plej grav'a part'o de la hom'a korp'o (R); 2. Vir'a nom'o; 3. Kontraŭ'pluv'a ŝirm'il'o (R); 4. Regn'o en Nord-Afrik'o; 5. Protekt' kontraŭ risk'o'j; 6. Farb'o.

Kompil'is Marian Zdankowski

La solv'o'j ven'u al la redakci'o antaŭ la 10a de maj'o 2016.

Pri bo'fil'o'j kaj bo'patr'in'o'j

– Joĉjo! Joĉjo!

– Kio do, Manj'o?

– Ni'a katinjo pis'is en babuŝ'o'j'n!

– Kiooo? Mi tuj buĉ'os ĝi'n!

– Ne, Joĉjo! Ne en la vi'a'j'n… en la babuŝ'o'j'n de pa'nj'o!

– Ha, kia bravulinjo… don'u al ĝi krem'o'n!

* * *

Vir'in'o ven'is al polic'o:

– Antaŭ kvar tag'o'j mi'a edz'o mal'aper'is.

– Skrib'u deklar'o'n.

Ŝi skrib'is kaj trans'don'is al deĵor'ant'o. Tiu tra'leg'is:

– Kio'n ni dir'u al li, se ni trov'os li'n?

– Sci'ig'u al li unu'a'vic'e, ke pa'nj'o ne ven'os…

Pluk'is kaj traduk'is Kukucapa Nemoskovskaja

Sprit'a'j split'o'j kaj preskeraroj
el la kolekt'o de reduktoro

Lard'a moci'o

Pork'e propon'o est'u valid'a est'as bezon'at'a'j tri sub'ten'o'j, tiu'n kondiĉ'o'n ĝi do plen'um'ig'as. (Did'i Weidmann, yahoo-grup'o komitat'o-de-uea, 15 nov 2015; rimark'is Paweł Fischer-Kotowski)

Pur'a'j Pulm'o'j per plu'a'j plum'o'j, aŭ: Re al klasik'a'j solv'o'j

La unu'a numer'o ĉi-jar'a aper'is man'skrib'e antaŭ la kongres'o. (Pur'a'j Pulm'o'j: Organ'o de Tut'mond'a Asoci'o de E-ist'a'j Ne'fum'ant'o'j, 2015, №2)

Tuber'o en pag'afer'o, aŭ: kiel sur'kont'ig'i ter'pom'o'n

Li'a kandidat'iĝ'o unu'e divid'is la Estr'ar'o'n, kiu ĝir'is la varm'eg'a'n ter'pom'o'n al la Komitat'o. (HeKo 590 2-A, 12 j'a'n 2016, http://esperanti'o.net/index.php?id=2706, stat'o 8 feb 2016)

Verg'o dolor'as, ne sang'o'n el'labor'as, aŭ: Bastonpun' ĉiel'a

… la kontrakt'ant'o'j dev'as konsent'i pri la korekt'o de la “ne'sang'end'a” tekst'o… en kaz'o de divergo specif'a tekst'o super'u… (Ralph L. Harry: Language Problems in the Negotiation, Conclusion and Interpretation of Multilingual Treaties // Language Problems and Language Planning. Vol. 2:3 (1978), p. 129–140, http://benjamins.com/#catalog/journals/lplp.2.3.01har)

Rigid'e en la bor'a'n, bor'a'n blag'o'n

Ŝi vid'is, ke li'a'j okul'o'j ne est'as ferm'it'a'j, sed vitr'ec'e fikrigardis en la for'a'n, la for'a'n svag'o'n… (Louis Couperus: Pri Mal'jun'ul'o'j, la Aĵ'o'j Kiu'j Pas'as… Nov'jork'o: Mondial, 2013, p. 184)

Dis'kresk'a'j statut'er'o'j

Laŭ la artikol'o 59 de la Statut'o de UEA, ŝanĝ'o'n rajt'as far'i nur la Komitat'o… (Dek demand'o'j al Sara Spanò // Esperant'o, 2016, №1, p. 6)

Malorfiga kongres'o

37a Katalun'a Kongres'o de Esperant'o, kun la patr'o'pren'o de István Ertl, Jorge Camacho kaj Zhou Macfoulia (http://event'o'j.hu/2015.htm, stat'o 8 feb 2015)

Spur'o'j post pluv'o

Aliflake, la grimp'ist'o'j ne nur las'as si'a'j'n pied'mark'o'j'n sed ankaŭ rest'aĵ'o'n de manĝ'aĵ'o… (Raz'e'n Manandhar: Amas'e hom'o'j grimp'as sur Mont'o Everest'o, http://razen'o.blog'spot.com/2008/05/amas'e-hom'o'j-grimp'as-sur-mont'o-everest'o.html)

Admir'u el'fos'it'o'n

Ali'lok'e sur la insul'o est'as hospital'o, flug'haven'o, ĉarm'a'j ĝarden'o'j, natur'promen'ej'o, bavar'a kaf'ej'o, interes'a'j arkeolog'a'j rest'aĵ'o'j… (Garbhan MacAiodh: Insul'ar'o Scilly, et'a paradiz'o // Monat'o, 2016, №2, p. 15; trov'is Francisko Lorrain)

Ĉu fin'o de Pasport'a Serv'o? aŭ: Serv'o ne petit'a ne est'as merit'a

Bedaŭr'ind'e ni ne trov'is gast'em'ul'o'j'n… (http://pasport'a'serv'o.org/esplor'i, stat'o 8 feb 2016)

Pluk'is István Ertl

Tra Esperant'uj'o

Poludnica

Slovaki'o. La 9an de januar'o 29 kuraĝ'ul'o'j el la 44 part'o'pren'ant'o'j de la inter'naci'a renkont'iĝ'o Poludnica 2016, start'int'e el la mont'kaban'o Opalistko, supr'e'n'ir'is la mont'o'n Poludnica (1549 m) en la Mal'alt'a'j Tatroj kaj kun'port'is pli ol 20 kg da ŝton'o'j el divers'a'j lok'o'j de la mond'o. (Ján Vajs)

Nepalo

Nepalo. La 4–5an de februar'o kadr'e de scienc'a ekspozici'o en la Sud'okcident'a ŝtat'a kolegi'o, jun'a'j nepalaj Esperant'o-aktiv'ul'o'j kun'labor'e kun estr'ar'an'o'j de la land'a asoci'o NEspA prezent'is preleg'o'n, montr'is film'o'n kaj aranĝ'is stand'o'n kun material'o pri Esperant'o. (Sandip Lamichhane)

Herzberg

Esperant'o-urb'o. Krom Eŭrop'a'j esperant'ist'o'j, kiu'j oft'e vizit'as la Esperant'o-urb'o'n, al Herzberg ven'as ankaŭ pli for'a'j gast'o'j. Ĉi-vintr'e Esperant'o-turist'o'j ven'is el Aŭstrali'o kaj Uson'o. Sur la fot'o est'as uson'a'j ge'student'o'j antaŭ la turism'a ofic'ej'o, sub la du'lingv'a bon'ven'ig'a tabul'o. (ICH)

Pri la sekv'a Ond'o

La sekv'a kajer'o de La Ond'o de Esperant'o est'os du'obl'a. Pli ampleks'a ol kutim'e, ĝi en'hav'os kelk'a'j'n grand'a'j'n tekst'o'j'n, inter'ali'e, la daŭr'ig'o'n de la stud'aĵ'o de Sergio Pokrovskij pri bit'libr'o'j.

Ĝi est'os dis'send'it'a komenc'e de april'o.

Per'ant'o'j de La Ond'o de Esperant'o

ARGENTINO: Roberto Sartor, Saenz Peña 3912, B° La Capilla — 52, CP 5507 — Vistalba, Luján de Cuyo Mendoza.

Aŭstrali'o: Libr'o'serv'o de AEA, Esperant'o-dom'o, 143 Lawson St., Redfern N.S.W. 2016.

AŬSTRIO: Leopold Patek, Martinstr. 104/38, At-3400 Klosterneuburg.

Belgi'o: Flandr'a Esperant'o-Lig'o, Frankrijklei 140, Be-2000 Antwerpen.

BRAZILO: Brazila Esperant'o-Lig'o, SDS Ed. Venâncio III Sal'a 303, BR-70393-900 Brasília-DF.

Briti'o: EAB/Viv O'Dunne, Esperant'o House, Station Road, Barlaston, Stok'e-on-Trent ST12 9De.

BULGARIO: Georg'i Mihalkov, “Nadeĵda” V, bl. 529, vh A et 9 ap 33, BG-1229 Sofia.

Ĉeĥi'o: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Poděbrady.

Ĉini'o: Trezor'o Huang Yinbao, Esperant'o-Centr'o, Jinqiao Touzi Gongsi, Jingchuan-Xian Nonglin-lu, Pingliang Gansu, CN-744300.

Dan'land'o: Arn'e Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100 København Ø.

Estoni'o: Ahto Siimson, Kastani väikekoht 12-11, Paikuse, Pärnu maakond, EE-86602.

FINNLANDO: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65, Fi-00530, Helsink'i.

Franci'o: Espéranto-Franc'e, 4 bis ru'e de la Cerisaie, FR-75004 Par'is.

GERMANIO: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Strasse 9, De-55129 Mainz.

HISPANIO: Pedro A. Garrote, C/Las Mercedes, 5-5°-C ES-47006 Valladolid.

Hungari'o: Esperant'o-Centr'o Event'o'j, Leiningen u. 4, HU-1193 Budapest.

Hungari'a Esperant'o-Asoci'o, HU-1146 Budapest, Thököly út 58-60.

IRLANDO: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W.

ISLANDO: Islanda Esperant'o-Asoci'o, p. k. 1081, Is-121 Reykjavík.

ITALIO: Ital'a Esperant'o-Federaci'o, Vi'a Viloresi 38, It-20143 Milano.

Japani'o: Japan'a Esperant'o-Institut'o, Sinzyuku-ku Waseda-mat'i 12-3, Tôkyô-to 162-0042.

Kataluni'o: Katalun'a Esperant'o-Asoci'o, Apartat 1008 E-08204 Sabadell, Kataluni'o.

Korei'o: Ke'a, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350 Map'o-dong, Map'o-ku, Seoul-121-703.

Kroati'o: Marija Belošević, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb

Latvi'o: Margarita Želve, Rūpniecības 35-13, LV-1045 Rīga.

LITOVIO: Litova Esperant'o-Asoci'o, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C.

MEKSIKO: Mallely y/o Magdalena Martínez Mateos Av. 523, No.187, 1a Sección de San Ju'a'n de Aragón, Del. Gustav'o A. Madero, México D.F., CP 07969, México.

NEDERLANDO: Univerala Esperant'o-Asoci'o, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam.

Norvegi'o: Anne Kari'n Bondhus, Morenefaret 8 A, No-4340 Bryne.

Nov-ZELANDO: G. David Dewar, Po Box 35849, Browns Bay, Auckland NZ-0753.

POLLANDO: Pol'a Esperant'o-Asoci'o, ul. Andersa 37/59a, PL-00-159 Warszawa.

Portugali'o: Portugal'a Esperant'o-Asoci'o, Ru'a João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa.

RUSLANDO: Галина Романовна Горецкая, 236039, Калининград, аб. ящик 1205.

Serbi'o: Miomirka Kovačević, Španskih boraca 32, RS-11070 Nov'i Beograd.

Slovaki'o: Stan'o Marček, Zvolenská 15, SK-03601 Mart'in.

Sloveni'o: Višnja Branković, Vi'a Parini 5, It-34129 Triest'e (Italio).

Sud-Afrik'o: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent, Milnerton Ridge 7441.

Svedi'o: Leif Holmlund, Kågevägen 40 B, Se-931 38 Skellefteå.

Svis'land'o: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Nenzlingen.

Uson'o: Esperant'o-Lig'o por Nord'a Amerik'o, P.O.Box 1129, El Cerrito CA 94530.

Sur la kovr'il'o

Pri la ePub-a versi'o de La Ond'o